هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography) چیست؟
هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography) چیست؟
هیستروسالپنگوگرافی یک نوع اشعه ایکس است که به رحم زنان و لوله‌های فالوپ (ساختارهایی که تخمک را از تخمدان به رحم حمل می‌کنند) تابانیده می‌شود. این نوع اشعه ایکس از مواد کنتراست استفاده می‌کند به طوری که لوله‌های رحم و فالوپی به وضوح در تصاویر اشعه ایکس نشان داده می‌شوند. نوع اشعه ایکس مورد استفاده فلوروسکوپی نامیده می‌شود که یک تصویر ویدئویی به جای تصویر ثابت ایجاد می‌کند.
رادیولوژیست می‌تواند رنگ را وقتی درون سیستم تولید مثل حرکت می‌کند ببیند. سپس آن‌ها قادر به دیدن این هستند که آیا در لوله‌های فالوپ یا سایر بخش‌های ساختاری رحم شما اختلالالی وجود دارد یا نه؟ هیستروسالپنگوگرافی ممکن است به عنوان uterosalpingography نیز نامیده شوند.
کاربردهای تست هیستروسالپنگوگرافی چیست؟
پزشک شما ممکن است این آزمون را در صورت داشتن مشکل در بارداری یا مشکلات حاملگی مانند سقط جنین انجام دهد. هیستروسالپنژوگرافی می‌تواند به تشخیص علت ناباروری کمک کند.
ناباروری ممکن است ناشی این موارد باشد:
- اختلالات ساختاری در رحم، که ممکن است مادرزادی (ژنتیک) ایجاد شده باشد.
- انسداد لوله‌های فالوپی
- بافت زخم در رحم
- فیبروئید رحم
- تومورهای رحم یا پولیپ‌ها
اگر عمل جراحی لوله را انجام داده‌اید، ممکن است پزشک شما هیستروسالپنژوگرافی را سفارش دهد تا این جراحی موفق شود. اگر یک لقاح tubal دارید (یک روش که لوله‌های فالوپ بسته می‌شود)، پزشک ممکن است این آزمایش را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که لوله‌های شما به درستی بسته شده‌اند. این آزمایش هم‌چنین می‌تواند بررسی کند که انقباض لوله‌گذاری در لوله‌ها در باز کردن لوله‌های فالوپ موفق بوده است یا نه؟
چگونه برای تست هیستروسالپنگوگرافی آماده شویم؟
چه اتفاقی در طول HSG اتفاق می‌افتد؟ معنی نتایج چیست و چگونه می‌توان با آن برخورد کرد؟
بعضی از زنان این تست را دردناک می‌بینند، بنابراین ممکن است پزشک شما یک داروی ضد درد را تجویز کند یا داروهای ضد درد را پیشنهاد دهد. این دارو باید حدود یک ساعت قبل از عمل برنامه‌ریزی شده شما مصرف شود. اگر در مورد این روش عصبی هستید، پزشک شما هم‌چنین ممکن است آرام بخش را تجویز کند تا به شما کمک کند. آن‌ها ممکن است آنتی بیوتیک را قبل یا بعد از آزمایش برای پیشگیری از عفونت تجویز کنند.
این آزمایش چند روز تا یک هفته پس از دوره قاعدگی شما برنامه‌ریزی می‌شود. پس یک HSG باید پس از دوره قاعدگی شما انجام شود، اما قبل از تخمک‌گذاری. این کار برای اطمینان از اینکه شما باردار نیستید انجام می‌شود و برای کاهش خطر تست در حین بارداری است. هم‌چنین به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک می‌کند.
مهم است که اجازه دهید دکتر شما را بشناسد که ممکن است شما باردار هستید زیرا این آزمایش می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. هم‌چنین اگر تست بیماری التهابی لگنی (PID) یا خونریزی واژینال غیرقابل توضیح دارید، نباید این تست را انجام دهید. کلینیک باروری و یا دکتر به شما خواهد گفت چه زمانی برای برنامه‌ریزی تست تماس بگیرید؟ معمولا، بین ده روز بعد از قاعدگی قبلی و ده روز قبل از دوره قاعدگی بعدی شما زمان مناسب است.
این آزمایش اشعه ایکس با استفاده از رنگ کنتراست انجام می‌شود. رنگ کنتراست یک ماده است که هنگام بلعیده شدن یا تزریق کمک می‌کند تا برخی از اندام‌ها یا بافت‌هایی را که در اطراف آن‌ها وجود دارد برجسته کند. این رنگ، سایر اندام‌ها و ارگان‌ها را رنگ نمی‌کند و از طریق ادرار دفع می‌شود یا بدن را ترک می‌کند. مهم است که اجازه دهید دکتر شما بداند واکنش آلرژیک به رنگ باریم یا کنتراست داشتید.
فلز می‌تواند با دستگاه اشعه ایکس تداخل ایجاد کند. از شما خواسته می‌شود قبل از انجام عمل، هرگونه فلز روی بدن خود، مانند جواهرات، را حذف کنید. یک محفظه برای نگهداری وسایل خود خواهید داشت، اما ممکن است بخواهید جواهرات خود را در خانه دربیاورید.
بسیاری از زنان در مورد اینکه آیا آزمایش هیستروسالپنگوگرام (HSG) موجب درد می‌شود، تعجب می‌کنند. HSG یک نوع خاصی از اشعه ایکس است که برای ارزیابی باروری زن استفاده می‌شود. یک روش سرپایی، آزمایش بیش از نیم ساعت نیست. همان‌طور که قبلا اشاره شد این شامل قرار دادن یک رنگ پایه ید از طریق دهانه رحم و گرفتن اشعه ایکس است.
این اشعه ایکس کمک می‌کند که شکل رحم را بررسی کند و آیا لوله‌های فالوپ مسدود می‌شوند. اگر مشکلی در تصور دارید، HSG یکی از اولین آزمایش‌های باروری است که ممکن است توسط پزشک دستور داده شود. اگر دو یا چند سقط جنین داشته باشید، HSG نیز توصیه می‌شود.
پس، آیا صدمه خواهد زد؟ پاسخ درست این است که به بیمار و مراجعه‌کننده بستگی دارد. بعضی از زنان اشاره به کمردرد متوسط کرده‌اند. برخی از افراد چیز زیادی را احساس نمی‌کنند. تعداد بسیار کمی‌نارسایی شدید گزارش شده است. بسیاری پس از آن می‌گویند که‌ترس آن‌ها از درد بسیار بدتر از هر گونه احساس ناراحتی است.
در طول آزمون هیستروسالپنگوگرافی چه اتفاقی می‌افتد؟
HSG در حالی که شما بیدار شده انجام می‌شود و بیهوشی عمومی ندارد. شما نیازی به بستری شدن روز یا شب قبل ندارید. در روز آزمون، پزشک شما ممکن است بگوید یک ساعت قبل از HSG، یک داروی ضد درد مانند ایبوپروفن مصرف کنید. این می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از آزمون کمک کند. هم‌چنین برخی از پزشکان آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کنند تا خطر عفونت را کاهش دهند.
این آزمون نیاز به پوشیدن یک لباس بیمارستانی و دراز کشیدن به پشت خود دارد. سپس باید زانوهای خود را خم کنید و پاها را بکشید (همان کاری که شما در طول معاینه لگن انجام می‌دهید). دکتر یک معاینه لگن سریع انجام خواهد داد. سپس تکنسین، پرستار، یا پزشک رادیولوژ یک اسپکولوم را به واژن‌تان وارد می‌کند. این همان دستگاه فلزی است که در طی امتحان سالانه زنان استفاده می‌شود. اگر درد را در طول تمامی روزهای عمر خود تجربه کنید، این ممکن است برای شما دردناک باشد. (زنان که از درد جنسی رنج می‌برند ممکن است درد در معاینات زنان را نیز تجربه کنند.) این کار به‌گونه‌ای انجام می‌شود که دهانه رحم، که در پشت واژن قرار دارد، دیده می‌شود. ممکن است احساس ناراحتی کنید.
رادیولوژیست سپس دهانه رحم را تمیز می‌کند و ممکن است یک بی حسی موضعی را به داخل دهانه رحم تزریق کند تا ناراحتی را کاهش دهد. تزریق ممکن است مانند نیشگون گرفتن باشد. سپس، آن‌ها یک سوند پلاستیکی به نام کانولا به داخل دهانه رحم وارد می‌کنند و اسپکولوم برداشته می‌شود. این احساس مانند پاپ اسمیر و ممکن است کمی ناراحت کننده باشد. یا ممکن است چیزی را احساس نکنید.
رادیولوژیست رنگ را از طریق کانولا وارد می‌کند که به رحم و لوله‌های فالوپ وارد می‌شود. هنگامی‌که رنگ تزریق می‌شود، ممکن است یک احساس گرم شدن احساس کنید. این رنگ از طریق رحم شما، از طریق لوله‌های فالوپی (اگر آن‌ها باز است)، عبور کرده و داخل حفره لگن می‌شود. اگر لوله‌های شما مسدود شده باشند، ممکن است درد را تجربه کنید. بلافاصله به پزشک اطلاع دهید اگر انجام دهید.
پس از تزریق رنگ، دکتر شما را اشعه ایکس می‌گیرد. سپس شما زیر دستگاه اشعه ایکس قرار می‌گیرید و رادیولوژیست شروع به گرفتن اشعه می‌کند. برای هر تصویر اشعه X شما از شما خواسته خواهد شد تا نفس خود را برای یک یا دو لحظه نگه دارید. از شما خواسته می‌شود موقعیت خود را تغییر دهید تا بتواند زاویه‌های مختلف رادیولوژی را ضبط کند. به عنوان مثال، ممکن است بخاطر اینکه یک کانولا درونتان است و دستگاه اشعه ایکس رویتان، احساس ناراحتی کنید.
دکتر شما را درک می‌کند. اگر به کمک احتیاج داشتی به دکترتان بگویید. شما ممکن است احساس درد و گرفتگی عضلانی کنید زیرا رنگ از طریق لوله‌های فالوپ حرکت می‌کند. هنگامی‌که اشعه ایکس گرفته شده است، رادیولوژیست کانولا را حذف می‌کند. یعنی هنگامی‌که دکتر تشخیص داد که تصاویر رضایت‌بخش است، دستگاه اشعه ایکس برداشته می‌شود و کانولا برداشته می‌شود. بعد از آن هر گونه داروهای مناسب برای پیشگیری از درد و یا عفونت تجویز می‌شود و شما تخلیه می‌شوید و می‌توانید به خانه بروید.
پس از آزمایش هیستروسالپنگوگرافی چه اتفاقی می‌افتد و چه کار باید کرد؟
پس از آزمایش، ممکن است همچنان در معرض سکته‌های مربوط به دوره‌های قاعدگی باشید. شما هم‌چنین ممکن است تخلیه واژن یا خونریزی جزئی واژینال را تجربه کنید. برای جلوگیری از عفونت در طول این مدت باید به جای یک نوار بهداشتی از پد استفاده کنید. شما ممکن است گرفتگی‌های ملایم و لکه‌های نور را تجربه کنید. مسکن‌های ضد درد باید به جبران گرفتگی عضلات کمک کنند. بعد از آزمون، می‌توانید فعالیت عادی خود را ادامه دهید.
بعضی از پزشکان ممکن است به شما چند روز پس از آزمایش تماس بگیرند. درحالی‌که گرفتگی‌های خفیف طبیعی هستند، اگر ناراحتی شما بعد از آزمایش افزایش می‌یابد یا تب ایجاد می‌شود، با پزشک خود مشورت کنید. یک خطر نادر از عفونت ناشی از HSG وجود دارد. افزایش درد ممکن است به یک عفونت آمیختن اشاره داشته باشد.
بعضی از زنان هم‌چنین پس از آزمون، سرگیجه و حالت تهوع را تجربه می‌کنند. این عوارض جانبی طبیعی هستند و در نهایت از بین خواهند رفت. با این حال، اجازه دهید اگر علائم عفونت را تجربه می‌کنید دکترتان از علائم آگاه شود. از جمله:
- تب
- درد شدید و گرفتگی
- تخلیه واژن
- غش کردن
- خونریزی شدید واژینال
- استفراغ
نتایج هیستروسالپنگوگرافی چه معنی‌ای می‌دهد؟
پس از آزمایش، رادیولوژیست نتایج خود را برای شما ارسال خواهد کرد. نتایج آزمایش شما به دست دکترتان نیز می‌رسد. بسته به نتایج، پزشک ممکن است بخواهد بررسی‌های بعدی را انجام دهد یا آزمایش‌های بیشتری را انجام دهد. HSG کمک می‌کند تا دکتر دو عامل مهم را بررسی کند:
- آیا لوله‌های فالوپی مسدود شده یا باز هستند. اگر لوله‌های فالوپ مسدود شوند، یک زن قادر نخواهد بود باردار شود، زیرا تخمک نمی‌تواند به اسپرم برسد. شما می‌توانید در مورد تشخیص، علل، و درمان برای لوله‌های مسدود شده فالوپ در منابع مطالعه کنید.
- آیا شکل رحم طبیعی است یا خیر؟ در ۱۰ تا ۱۵ درصد از زنان مبتلا به از دست دادن بارداری مجدد، رحم غیر طبیعی شکل گرفته است. برخی از اختلالات رحم با جراحی درمان می‌شوند. شما می‌توانید در مورد ارتباط بین شکل رحم و سقط جنین در منابع دیگر بخوانید.
اگر اشعه ایکس یک شکل طبیعی رحم را نشان می‌دهد و رنگ تزریقی به طور آزاد از انتهای لوله فالوپ خارج می‌شود، نتایج آزمایش طبیعی است. با این حال، این بدان معنا نیست که باروری شما طبیعی است. این فقط به این معنی است که ممکن است اشتباه بر روی HSG دیده نشود.
علل هورمونی ناشی از ناباروری بر روی HSG دیده نمی‌شود. همه مشکلات باروری مبتنی بر رحم را نمی‌توان با یک HSG تجسم نمود. طی یک بررسی کوچک می‌توان ۳۵ درصد از اتفاقات را با HSG پیدا کرد. به عبارت دیگر، HSG یک شکل طبیعی رحم را نشان داده است، اما یک هیستروسکوپی ناهنجاری‌ها را نشان می‌دهد. (هیستروسکوپی شامل قرار دادن یک دوربین نازکی مانند دوربین تلسکوپ از طریق گردن رحم است تا به داخل رحم نگاه کند.) هم‌چنین، آندومتریوز را نمی‌توان با HSG تشخیص داد. فقط یک لاپاراسکوپی اکتشافی می‌تواند آندومتریوز را تشخیص بدهد.
نتایج غیرطبیعی
اگر رنگ یک رحم غیرطبیعی شکل را نشان دهد، یا اگر رنگ به طور آزاد از لوله‌های فالوپی جریان نداشته باشد، ممکن است مشکل وجود داشته باشد.
مهم است بدانید که ۱۵ درصد زنان دارای نتیجه “مثبت کاذب” هستند. این زمانی است که رنگ از رحم و لوله‌ها عبور نمی‌کند. به نظر می‌رسد که لوله فالوپی و رحم ملاقات می‌کنند. اگر این اتفاق بیافتد، پزشک ممکن است یک آزمایش دیگر را تکرار کند یا یک تست دیگر را برای تأیید سفارش دهد.
HSG می‌تواند نشان دهد که لوله‌ها مسدود شده‌اند اما نمی‌توانند توضیح دهند چرا؟ پزشک شما ممکن است آزمایشات بیشتری را انجام دهد، از جمله لاپاراسکوپی اکتشافی یا هیستروسکوپی. این روش‌ها هر دو می‌توانند به بررسی موضوع پرداخته و احتمالا مشکل را اصلاح کنند.
یک توصیه!!
طبیعی است قبل و در طول تست HSG عصبی باشید. تنفس عمیق و آرام می‌تواند کمک کند. هم‌چنین نگران نباشید به پرستار یا دکتر بگویید که عصبی هستید. پرستار حتی ممکن است دست نگه دارد. پشتیبانی‌شان را قبول کنید. واقعا می‌تواند به شما کمک کند که احساس خوبی داشته باشید. به طور کلی، این روش سریع است و برای برخی کاملا بدون درد است. اگر درد را احساس کنید، در اغلب موارد آن کوتاه مدت و گذرا است. اگر این مورد را نداشته باشید، به پزشک خود اطلاع دهید و به سرعت از فشار و درد خارج شوید. قبل از آزمایش خود، در مورد اینکه آیا پزشک به شما توصیه می‌کند که یک مسکن را انتخاب کنید، بپرسید.
اگر درد دارید چه کاری باید انجام دهید؟
در اکثر زنان، رنگ بدون درد فقط از طریق رحم، از طریق لوله‌های فالوپی عبور می‌کند و به داخل حفره شکم منتقل می‌شود. با این حال، اگر لوله‌های شما مسدود شوند، رنگ می‌تواند فشار را ایجاد کند. این چیزی است که پس از آن می‌تواند باعث ناراحتی و حتی درد شود. در طول آزمایش، اگر احساس درد کنید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. نه اینکه به او فقط زل بزنید و او را تحریک کنید، یا فرض کنید این درد طبیعی است. آن‌ها می‌توانند سوند را سریعا برداشته و فشار را آزاد کنند و درد شما را از بین ببرند. نکته مهم این است که اگر احساس درد شدید داشته باشید نباید بیش از یک دقیقه طول بکشد.
اکثر پزشکان توصیه می‌کنند یک ایبوپروفن را یک ساعت قبل از HSG مصرف کنید. این می‌تواند در طول تست، به تدریج درد را کاهش دهد. اضطراب و ترس در مورد آزمون می‌تواند تصور شما از درد را افزایش دهد.
این تست می‌تواند عصبی‌کننده باشد، چون یک دستگاه اشعه ایکس بزرگ در حال چرخش دور شما است. پاها را از هم جدا می‌کنند و با ذره بین در داخل بدنتان به بررسی می‌پردازند. پرستار یا پزشک ممکن است از شما بخواهد که یک بار و یا دو بار اشعه ایکس اطراف شما بچرخاند درحالی‌که شما باید آن را کانولا بین پاهای خود داشته باشید.
ریسک‌ها و خطرات آزمون هیستروسالپنگوگرافی چیست؟
HSG یک روش به طور کلی امن است. با این حال، خطرات احتمالی وجود دارد. عفونت ممکن است در کمتر از یک درصد موارد رخ دهد. این موارد بیشتر شایع خواهد بود اگر شما قبلا عفونت داشته‌اید یا در معرض خطر بیماری التهابی لگنی (PID) هستید. اگر بعد از آزمایش تب و یا افزایش درد را تجربه کنید، با پزشک خود تماس بگیرید.
خطر دیگری نیز در طی یا بعد از آزمایش وجود دارد. اگر بعد از امتحان دچار سرگیجه شوید، به پزشک خود بگویید. ممکن است بهتر باشد که به خواب بروید تا احساس خستگی کمتری داشته باشید.
یک خطر نادر اما بالقوه جدی آلرژی ید است. اگر به آلوده شدن به ید یا صدفهای دریایی حساسیت دارید، قبل از آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید. اگر پس از آزمون خارش یا تورم دارید، به پزشک خود بگویید.
پس عوارض ناشی از هیستروسالپنگوگرافی نادر است و خطرات احتمالی عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به رنگ کنتراست
- آندومتر یا عفونت لوله فالوپ
- صدمه به رحم، مانند سوراخ شدن
آیا تابش ایمن است؟
معمولا هنگامی‌که تحت یک اشعه ایکس دارید، اولین چیزی که تکنسین انجام می‌دهد این است که منطقه لگنی شما را پوشش دهد. در طول یک HSG، اشعه ایکس درست در لگن است. اطمینان حاصل کنید که HSG شامل مقدار بسیار کم تابش است. تاکنون گزارش نشده است که پرتوهای HSG اثرات ناخواسته مخرب داشته باشند. حتی اگر بارداری بعد از آن تست باشد.
با این حال، یک HSG نباید در دوران بارداری انجام شود. اگر فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، قبل از اینکه تست کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.