معرفی ست سرم ها (تزریق های داخل وریدی)

بروزرسانی 1403/03/31 زمان مطالعه 6 دقیقه

 معرفی ست سرم

قبلا یاد گرفتیم که ست سرم برای تزریق داخل وریدی یا تزریق مستقیم به رگ استفاده می شود. حدود 3 میلی لیتر مایع برای بزرگسالان داریم برای مواقعی که  به صورت زیر جلدی یا  عضلانی به آنها تزریق می کنیم ، زیرا بیش از این مقدار باعث ایجاد مشکلاتی در بافت اطراف محل تزریق می شود، اما چون تزریق ست سرم مستقیما وارد رگ بیمار می شود، تنها محدودیت آن، محدودیت در مقدار مایعی است که انسان می تواند بدون دریافت مایع بیشتر از بدن ، مصرف کند. ( که می تواند منجر به مشکلات پزشکی مانند نارسایی قلبی، فشار خون بالا و آب اوردن ریه شود. ) . محدوده ایمنی مصرف روزانه مایع بر اساس وضعیت، اندازه و سن بیمار متفاوت خواهد بود، به عنوان مثال بیماری های متعددی مانند نارسایی قلبی ، نارسایی کبدی و دیابت می توانند نیاز مصرف روزانه  مایع را برای بیمار کاهش دهند. محدودیت های مصرف  باید با توجه به شرایط بیمار، توسط پزشک مشخص شود، اما برای بزرگسالان سالم، محدودۀ نرمال مصرف کل مایع(از مایعات سرم یا مایعاتی که میخورند) باید 35 تا 50 میلی لیتر بر کیلوگرم وزن بدن در روز باشد. برای مثال ، یک بزرگسال 100 کیلوگرمی، باید هر روز مقدار 3500 تا 5000 میلی لیتر یا 5/3 تا 5 لیتر مایع دریافت کند.این مقدار مایع در مقایسه با مقادیری است که می توانیم با استفاده از سایر راه های تزریق ، مصرف کنیم.

از این جهت،  ست سرم زمانی استفاده می شود که می خواهیم مقدار زیادی از مایع را تزریق کنیم ، یا زمانی که نیاز داریم دارو را در مقدار زیادی مایع رقیق کنیم تا مقاوت صحیح داشته باشد یا از سوزش و خراش جلوگیری کنیم .همچنین، به دلیل اینکه تزریق از راه ست سرم عموما شامل مقادیر بالاتری از مایع هست، داروهایی که توسط آن مصرف می شوند   طی یک دوره طولانی مدت ( معمولا هر کجا از 15 دقیقه تا چند ساعت) تزریق می شوند. بدیهی است که این تزریق از تزریق زیر جلدی یا عضلانی متفاوت است، زیرا این دو روش شامل تزریق کل دوز دارو به صورت همزمان است.

همچنین، تزریق از راه  سرم سریعتر از شیوه های دیگر تزریق است چون مستقیما به خون می رسد ، بنابراین زمانی استفاده می شود که انجام سریع تزریق دارو ضروری است.

تنظیمات  اولیه ست سرم

بیایید نگاهی اجمالی به ابتدایی ترین راه ممکن برای راه اندازی ست سرم داشته باشیم :

اجزای ست سرم

اجزای ست سرم

A : محفظۀ سرم

B : گیرۀ غلتکی

C : گیره اسلایدی(لغزنده)

D : پورت(درگاه) تزریق

سِرم ها اغلب توسط کیسه های مایع که قبل از مصرف ترکیب می شوند، استفاده می شود. اندازۀ استاندارد این کیسه ها از 50 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر می باشد. ، همانطور که در تصویر بالا میبینیم، کیسه از پایه سِت  سرم آویزان است و لوله  آن به پایین کیسه متصل است، لوله سِرم شامل چندین قسمت مهم است :

ا. محفظۀ سرم درست در زیر کیسه آن قرار دارد؛ داخل این محفظه مایع  را میبینیم که از کیسه به لوله سِرم ریخته می شود. این همانجایی است که ما سرعت تنظیمات دستی سِرم را اندازه گیری می کنیم ؛ به این محفظه نگاه میکنیم و تعداد قطراتی که در هر دقیقه می بینیم را می شماریم . بنابراین، برای مثال ، اگر 25 قطره در مدت 60 ثانیه بشماریم، می توانیم بگوییم که سِرم با سرعت 25 قطره در دقیقه یا gtt/min25  تزریق می شود.( در واقعیت می توانیم تعداد قطره ها را در یک دقیقه کامل نشماریم، مثلا   تعداد قطره های که در یک دوره 15 ثانیه ای میبینیم بشماریم و تعداد را 4 برابر کنیم تا تعداد قطره ها در یک دقیقه کامل به دست آید.)

محفظۀ سرم همیشه باید تا نیمه پر باشد . اگر محفظه بیش از حد پر باشد، نمی توانیم قطره ها را برای شمارش ببینیم و بنابراین نمی توانیم  سرعت تزریق آن  را تعیین کنیم. اگر محفظه به اندازه کافی پر نباشد، باعث می شود هوا به داخل لوله راه پیدا کند یعنی هوا می تواند وارد سیستم گردش خون بیمار شود که می تواند بسیار خطرناک باشد و باعث انسداد رگ های خونی یا ایست قلبی شود.

ب. گیره غلتکی وسیله ای است که برای کنترل میزان مایع تزریقی از آن استفاده میکنیم. اگر آن را به یک طرف بچرخانیم ، لوله  سِرم را محکم تر فشار می دهد ، آن را باریک تر می کند و بنابراین جریان مایع از طریق لوله را آهسته تر می کند ؛ اگر گیره را به سمت دیگر بچرخانیم لوله  را  شل می کند  ، تنگی لوله را کاهش می دهد و باعث می شود مایع با سرعت بیشتری جریان داشته باشد. بنابراین ، اگر برای مثال  ( با نگاه کردن به محفظه سرم و شمردن قطره ها) متوجه شویم که سِرم با سرعت 50 gtt/min تزریق می شود، اما دستور این بوده که با سرعت gtt/min30 تزریق شود، می توانیم گیره غلتکی را برای کاهش سرعت قطره تنگ تر کنیم تا زمانی که بتوانیم فقط 30 قطره در هر دقیقه  بشماریم.

همۀ گیره های غلتکی روی لوله باید قبل از اتصال کیسه مایع سِرم به بالای لوله، بسته باشند؛ این کار تضمین می کند که هیچ هوایی وارد لوله نمی شود.

ج . هر دارو برای تزریق به یک میزان مشخص تجویز می شود  و یکی از وظایف بزرگ پرستاران بیمارستان، تنظیم همین میزان برای تزریق سِرم است و هم چنین در صورتی که سرعت تغییر کند، باید سرم را به صورت دوره ای  تنظیم کنند  تا  میزان آن طبق دستور باقی  بماند.  سرعت مایع در هر تزریق  ، سرعت تزریق سِرم یا سرعت جریان نامیده می شود.

د. گیره اسلایدی هنگامی استفاده می شود که می خواهیم جریان سِرم  را بدون نیاز به گیره غلتکی ، کاملا متوقف کنیم. این کار زمانی سودمند است که میخواهیم جریان  را برای لحظه ای متوقف کنیم، اما نمی خواهیم تنظیم سرعت جریان را  با تنظیم دوباره گیره غلتکی انجام دهیم.این کار با فشردن لوله به طوری که کاملا بسته شود انجام می گیرد یعنی زمانی که ما گیره را به سمت باریک ترین قسمت لوله می لغزانیم.

ه . پورت(درگاه) تزریق جایی است که دارو یا مایعات (غیر از موارد موجود در کیسه سِرم فعلی) می تواند تزریق شود تا به وسیلۀ لوله ها به ورید بیمار رسانده شود. در تصویر بالا می توانیم 2 پورت را ببینیم: یکی روی خود کیسه   و یکی زیر محفظۀ سرم . معمولا یک پورت تزریق نیز نزدیک جایی است که سوزن به ورید بیمار می  رود؛ که در زیر میبینیم . پورت تزریق روی کیسه  فعلی، در صورتی استفاده می شود که ما بخواهیم برخی از داروها را با مایع موجود در کیسه ترکیب کنیم ؛ اگر دارو را به این پورت تزریق کنیم و سپس کیسه را برای ترکیب شدن دارو و مایع کمی بچرخانیم، بیمار هم دارو و هم مایع سِرم را به طور همزمان دریافت می کند. با این حال ، این کار تنها زمانی انجام می شود که مایع   و دارو مجاز به ترکیب شدن باشند. اگر می خواهیم دارو یا نوع دومی از مایع سِرم را مستقیما تزریق کنیم به طوری که با مایعی که قبلا متصل کردیم ترکیب نشود، پس از یکی از پورت هایی که در زیر محفظۀ سرم قرار گرفته است ، استفاده می کنیم.

چگونه ارتفاع کیسۀ تزریق بر سرعت تزریق تاثیر می گذارد؟

تزریق سِرم به این دلیل کار می کند که گرانش، مایع را از طریق لوله ها به ورید بیمار می رساند.هرچه کیسه بالاتر آویزان شود، فشار گرانشی بیشتری بر روی مایع برای پایین رفتن از لوله است.  اگر کیسه   به اندازۀ کافی بالا آویزان نشده باشد، فشار ناشی از گرانش به اندازه ای نخواهد بود که مایع را به ورید برساند.

بنابراین تمام کیسه های سِرم باید بالای قلب بیمار آویزان شوند تا فشار کافی برای تزریق مایع  وجود داشته باشد و روش استاندارد برای آویزان کردن آن حداقل 3 فوت بالاتر از قلب یک بیمار بالغ است تا اطمینان حاصل شود که فشار کافی برای نگه داشتن رانش مایع در یک سرعت ثابت وجود دارد. همچنین از آنجا که تغییر در ارتفاع کیسه فشار گرانشی روی مایع را تغییر می دهد، تغییر در ارتفاع کیسۀ بالای قلب بیمار سرعت تزریق   را تغییر خواهد داد. اگر کیسه  بالاتر از قلب بیمار قرار بگیرد، سرعت تزریق سِرم افزایش می یابد و اگر کیسه به سمت قلب بیمار پایین تر بیاید، سرعت تزریق   کاهش می یابد. به علت این ویژگی ، اگر بیماری که هنگام تنظیم سِت سِرم دراز کشیده است سپس بنشیند، سرعت تزریق  کاهش می یابد زیرا اکنون کیسه   به قلب بیمار نزدیک تر است. در حقیقت، از لحاظ فنی، هر حرکت کوچک بیمار یا تغییر در موقعیت ، می تواند سرعت تزریق را تغییر دهد. به همین دلیل، سِت سِرم  ها اغلب ( معمولا هر ساعت یک بار و پس از هر تغییر موقعیت عمده در بیمار) بررسی می شوند تا اطمینان حاصل شود که آنها با سرعت صحیح تزریق می شوند.

علاوه بر این ، عوارض دیگری نیز در  سرم تراپی وجود دارد که یک پرستار باید مراقب آن باشد. گاهی اوقات ممکن است سوزن از ورید بیرون بیاید و مایع  دیگر به ورید تزریق نشود ، بلکه به بافت های اطراف تزریق شود؛ که به آن نفوذ می گویند. بعضی از مایعات به جای ورید به داخل بافت تزریق می شوند، اما در نهایت سرم به دلیل عدم فشار کافی ناشی از گرانش متوقف می شود، چون نمی تواند بر بافت های اطراف برای حفظ مایع اضافی غلبه کند. هنگامی که یک سِرم نفوذ می کند، یک سِرم دیگر باید در نقطه ی جدیدی از بدن بیمار و با سرعت صحیح برای دوز داده شده دوباره شروع شود. نشانه های نفوذ سِرم عبارتند از : درد یا ناراحتی در ناحیه اطراف سوزن  ، سرد بودن نواحی اطراف سوزن.

چگونه ست سرم به بیمار متصل می شود؟ 

در اینجا تصویری از یک تنظیم  معمولی برای قرار دادن سِت سرم داخل رگ بیمار می بینیم:

نصب ست سرم به رگ

نصب ست سرم به رگ

کانول (ماسوره) یک سوزن توخالی است یا یک لوله ی پلاستیکی که بیشتر طول آن انعطاف پذیر است که با استفاده از یک سوزن درون ورید قرار می گیرد؛ لوله به بازوی بیمار وصل می شود تا هنگامی که بیمار حرکت می کند مانع خروج آن شود و یک پانسمان استریل بر روی محل سوراخ شده روی پوست قرار می گیرد تا از ورود باکتری هایی که معمولا روی سطح پوست وجود دارند به داخل جریان خون جلوگیری کند.

دو نوع مختلف از رگ ها وجود دارند که می توانند برای قرار دادن کانول استفاده شود؛   می توانیم کانول را به یک رگ پیرامونی وارد کنیم ، هر رگی که در تنه(قسمت اصلی بدن) نیست، یا می توانیم آن را به یک رگ مرکزی بزرگتر در قفسه سینه وصل کنیم .

یک آنژیوکت ، سِت سرمی  است که به عروق محیطی متصل می شود، رگ هایی که در تنه(قسمت اصلی بدن) قرار نگرفته اند، این نوع سِت ها معمولا به دست یا بازو وصل می شوند، همچنین ممکن است از ساق پا یا پا استفاده شود. این رایج ترین نوع است.

آنژیوکت ممکن است فقط برای مدت کوتاهی ( معمولا 3 روز) استفاده شود، چون اگر مدت طولانی تری استفاده شود، باکتری هایی که معمولا روی پوست هستند به داخل خون یا بافت های اطراف محل تزریق منتقل می شوند و باعث عفونت می شوند. بنابراین ، اگر آنژیوکت برای بیش از 3 روز مورد نیاز بود ، روش استاندارد این است که هر سه روز یک بار محل تزریق را عوض کنیم تا از بروز عفونت جلوگیری شود. هر دو تصویر بالا و پایین  آنژیوکت   را نشان می دهند .

آنژیوکت

آنژیوکت

یک کاتتر ورید مرکزی، سِت سرمی  است که به یک ورید در قفسه سینه متصل می شود. معمولا کانول از طریق دیواره قفسه سینه و یا ورید گردن قرار می گیرد، اما همچنین می توان کانول را به داخل رگ محیطی وصل کنیم و سپس نوک کانول را به آرامی به سمت بالا حرکت دهیم تا در ورید مرکزی قرار گیرد.

رگ های مرکزی بسیار بزرگتر از رگ های محیطی است، بنابراین وقتی رگ مرکزی استفاده می شود و کانول از طریق قفسه سینه یا گردن وصل می شود ، لوله می تواند وسیع تر باشد و بنابراین چند لوله کوچکتر می توانند از طریق یک لوله بزرگتر قرار گیرند تا چندین داروی سیرم که مجاز به ترکیب شدن نیستند ، به طور همزمان دریافت  شود. همچنین، یک کاتترمرکزی به وریدی منتقل می شود که خون را مستقیما به قلب می رساند، بنابراین داروهایی که از این راه تزریق می شوند، سریع تر در سرتاسر بدن توزیع می شوند. مخصوصا داروهای شدید یا غلیظ مثل داروهای شیمی درمانی و بعضی از داروهای خوراکی مایع  بیشتر موجب تحریک رگ محیطی می شوند که وقتی  بیش از حد محرک هستند می توانند از طریق یک کاتتر ورید مرکزی تزریق شوند .

با این حال ، یک کاتتر ورید مرکزی احتمالا بیشتر باعث خونریزی می شود و خطر ابتلا به عفونت را افزایش میدهد زیرا محتویات کاتتر مستقیما به قلب می روند ، بنابراین هر باکتری ای که داخل آن باشد ، به سرعت در تمام بدن پخش می شود ؛ همچنین خطر هوا گرفتن کاتتر که می تواند باعث انسداد رگ ها یا ایست قلبی شود ، در تزریق از طریق کاتتر ورید مرکزی بیشتر است، از آنجا که لوله وسیع تر است و در نتیجه به میزان هوای بیشتری اجازه ورود می دهد.( هر چه هوای بیشتری  وارد جریان خون می شود، خطر اینکه یک رگ مسدود شود یا ایست قلبی رخ دهد، بیشتر است.)

در اینجا می توانیم تصویری از یک بیمار با کاتتر ورید مرکزی را ببینیم :

سوند وریدی

سوند ورید مرکزی

تزریق دوره ای سرم در مقایسه با تزریق متناوب

 گاهی مایع یا داروی سِرم به طور مداوم یا تمام وقت داده می شود، اما گاهی می خواهیم دارو یا مایع را فقط در زمان های خاصی به بیمار تزریق کنیم ؛ این یک تزریق متناوب سرم  نامیده می شود. یک بیمار دارو یا مایع را به صورت فقط مداوم یا فقط متناوب یا ترکیبی از هر دو حالت، دریافت می کند .

تنظیمات سِت سِرم به بیماری که آن را به صورت مداوم دریافت می کند همیشه متصل است، اما نمی توانیم آن را به بیماری که IV را فقط به صورت متناوب (دوره ای) دریافت می کند به طور دائمی  وصل کنیم. آنچه می توانیم به جای این انجام دهیم نصب یک کانول مانند تصویر زیر به بیمار است، که به ما اجازه می دهد سِت را فقط زمانی که بیمار عملا تزریق را دریافت می کند وصل کنیم  و بین دوز ها آن را قطع کنیم:

ست سرم

این طول لولۀ سِت سِرم با یک پورت تزریق متصل به انتهای آن است؛ این پورت تزریق ویژه، پورت تزریق مبدل نامیده میشود ، هر چند آن را معمولا به عنوان یک hep-lock یا یک پورت  saline lock می شناسند، زیرا در یک تنظیم متناوب سِت سِرم ، بیمار جریان ثابت مایع را از طریق کانول دریافت نمی کند، بنابراین می تواند توسط خونِ لخته شده مسدود شود و از این رو باید آن را به  صورت دوره ای شستشو دهیم تا تمیز شود؛ هپارین(دارویی که از لخته شدن خون جلوگیری می کند )(در غلظت 100U/ml )  و نمک یا آب نمک دو مایعی هستند که برای این شستشو استفاده می شوند که شامل تزریق تقریبا 1 تا 2 میلی لیتر از هر دوی این مایعات در هر 6 یا 8 ساعت است.

مکمل  سرم یا  سرم  ثانویه

اگر بیمار دارو یا مایع سِرم  را به صورت مستمر دریافت کند و علاوه بر این باید نوع دومی از تزریق  را نیز دریافت کند، یا اگر تزریق  فعلی بیمار باید برای تزریق مایع یا داروی دوم که عجله ای تر است، قطع شود، پس باید   سِرم ثانویه برای بیمار آویزان کنیم . سرم ثانویه به عنوان  مکمل سرم نیز شناخته می شود و مختصرا IVPB نامیده میشود. یک مایع سِرم  یا داروی  دوم است که در کنار اولی آویزان می شود و به اولین مجموعه لوله  از طریق یکی از پورت های تزریق وصل می شود که در زیر محفظه سرم  اولیه قرار دارد( اگر آن را از طریق پورت تزریق کنار کیسه  اولی وصل کنیم، محتوای سرم اولیه و ثانویه با هم ترکیب میشوند و بر خلاف خواسته ی ما به طور همزمان تزریق می شوند).

سرم ثانویه معمولا برای داروهایی که حجم آنها از سرم  اولیه کوچک تر است ، استفاده می شود؛ کیسه های سرم ثانویه معمولا 50 تا 250 میلی لیتر است، در حالی که اغلب موارد کیسه های سرم اولیه 500 یا 1000 میلی لیتر است. به طور کلی مکمل سرم یک داروی متناوب است برای زمانی که می خواهیم تزریق پیوسته داروی اولیه را متوقف کنیم و داروی اولیه پس ازاتمام تزریق داروی  ثانویه دوباره ادامه یابد . از آنجا که میخواهیم داروی ثانویه زودتر تزریق شود، باید سرم ثانویه را بالاتر از  اولیه آویزان کنیم . برای انجام این کار یک سیم به بالای کیسه  اولی می بندیم تا آن را پایین بیاوریم و پایین تر از کیسه ثانویه قرار گیرد ( تصویر زیر را ببینید).

تصویر زیر تنظیم کردن ست سرم  ثانویه را در سمت چپ و آیزان کردن ست سرم اولیه را در سمت راست نشان می دهد:

ست سرم ثانویه

ست سرم ثانویه

توجه داشته باشید که در این تصویر ، کیسه سرم ثانویه بالای کیسه  اولیه است ؛ این بدان معنی است که فشار بر کیسه ثانویه بیشتر است و بنابراین این فشار محتویات آن را به داخل لوله هل می دهد و از ورود هر مایع از سرم اولیه تا زمانی که سرم ثانویه تخلیه شود، جلوگیری می کند.

سپس، هنگامی که تزریق   ثانویه به پایان رسید، سرم اولیه می تواند دوباره وارد لوله شود و تزریق آن ادامه می یابد. همچنین توجه داشته باشید که هر کیسه، محفظه سرم خود را دارد ( و اگرچه نمی توانید آن را در تصویر ببینید ، اما هر کیسه  دارای گیره های مخصوص به خود نیز است.) به طوری که می توانیم میزان جریان در هر کیسه را به طور جداگانه اندازه گیری و کنترل کنیم؛ به این دلیل که سرم اولیه و ثانویه به احتمال زیاد به یک میزان تجویز نخواهند شد و باید جریان مایع را در هر سرم به طور جداگانه تنظیم کنیم.

تزریق سریع وریدی یا تزریق سریع سرم

گاهی ممکن است بخواهیم دارویی را با سرم تزریق کنیم شاید به خاطر اینکه حجمی بیشتر از 3 میلی لیتر دارد و یا به خاطر اینکه از این راه بهتر جذب می شود، اما حجم کافی یا غلظت به اندازه قوی برای رساندن آن در طول زمان را نداریم؛ممکن است بخواهیم دارو را در یک تزریق فوری بدهیم ، دقیقا مانند وقتی که یک تزریق عضلانی یا  زیر جلدی انجام می دهیم . در این مورد می توانیم به سادگی دارو را به یکی از پورت های تزریق ست سرم تزریق کنیم ؛ دارو را یکباره با قرار دادن سرنگ در یکی از پورت ها که  تزریق سریع وریدی نامیده می شود ، تزریق می کنیم.

می توانیم تزریق سریع را  به بیماری که  پیش از این تنظیمات سرم مستمر را داشته است، بدهیم یا می توانیم فشار سرم را مستقیما به هپارین سدیمی که برای تزریق سرم متناوب تنظیم شده است، تزریق کنیم .

در پایین تصویری از یک پرستار میبینیم که تزریق سریع را به وسیله نزدیک ترین پورت تزریق به کانول، با قطع سرم مستمری که وجود دارد، به بیمار می دهد:

تزریق سریع

تزریق سریع

دوزهای کم حجم سرم

ما اغلب داروهای سرم را در میزان بیشتری از مایع به وسیله تزریق مستقیم آن به داخل کیسه   رقیق می کنیم ؛ با این حال ، اگر مقدار مایعی که می خواهیم برای رقیق سازی استفاده کنیم نسبتا کم است، یا اگر با یک نوزاد یا بچه کوچک سر و کار داریم که قرار است حجم کمتری از مایع   را هر روز دریافت کنند، راهی برای اندازه گیری حجم کمتر مایع  نیاز داریم. در این موارد از بورت کنترل کننده حجم استفاده می کنیم که در تصویر زیر میبینیم :

تنظیم دوز سرم در ست سرم

تنظیم دوز سرم در ست سرم

اگر از نزدیک نگاه کنید ، میبینید که می توانیم مقادیر تا 120 میلی لیتر را در بورت اندازه گیری کنیم و علامت های روی پهلوی بورت 1 میلی لیتری است. توجه داشته باشید که بورت در قسمت پایین دارای محفظۀ سرم و در قسمت بالا دارای گیرۀ غلتکی و پورت تزریق  می باشد؛ دارو از طریق پورت تزریقی که در بالا قرار دارد  تزریق می شود و با هر رقیق کننده ای که تجویز شده است، ترکیب می شود و سپس با استفاده از کالیبراسیون کنار بورت اندازه گیری می شود. گیرۀ غلتکی در بالای بورت وجود دارد به طوری که می توانیم کیسه سرم را در بالای بورت  آویزان کنیم که حاوی مایع بیشتری است از آنچه برای ترکیب دوز واحد با دوزهای مختلف نیاز داریم ؛ گیرۀ غلتکی اجازه می دهد که لوله بین بورت و کیسه را هنگامی که بورت با دوز صحیح مایع پر شد ، ببندیم و سپس برای ترکیب با دوز دوم آن را باز کنیم تا مایع بیشتری از این طریق تزریق شود. می توانیم این تنظیمات را در عکس زیر مشاهده کنیم :

ست سرم

پورت های آمپولی دارو

درحالی که داروهای زیادی با مایع  سرم از راه تزریق مستقیم آنها به داخل کیسه   ترکیب می شوند، بسیاری از تولید کنندگان دارو هم کیسه های سرم مخصوصی را معرفی می کنند که حاوی پورت های آمپولی دارو است که اجازه می دهد آمپولهای پودری خاص در بالای کیسه مخصوص مایع سرم قرار گیرند. در زیر می توانیم تصویری از یکی از این سیستم ها را مشاهده کنیم که به ما امکان می دهد تا داروی پودری  فانکومیسین هیدروکلراید را در 100 میلی لیتر سدیم کلراید 0.9 درصد قرار دهیم:

پورت آمپولی

پورت آمپولی

دستگاه های تزریق الکترونیکی

تاکنون، تمام ست سرم هایی که دیدیم شامل نصب دستی  بوده است که درآن تزریق  بستگی به فشار اعمال شده توسط گرانش داشته و  ما باید سرعت را با مشاهده ریختن قطرات در محفظه سرم و تنظیم گیرۀ غلتکی  بر حسب gtt/min به صورت دستی تنظیم کنیم. با این حال ، برای تنظیمات بسیاری از ست سرم ها در بیمارستان ها بیشتر معمول است که از ابزار ماشینی استفاده کنیم که سرعت تزریق را خود به خود کنترل می کند و تنها نیاز است پرستار سرعت تزریق را بر حسب میلی لیتر بر ساعت وارد کند. بیایید نگاهی به 3 نوع رایج دستگاه های تزریق الکترونیکی داشته باشیم :

پمپ های حجمی

پمپ های حجمی مایع را به داخل رگ تحت فشار و  مقاومت می رسانند  و برای فرستادن مایع به درون رگ به گرانش  وابسته نیستند. مدل ها به طرق مختلف، به طور گسترده ای متفاوت هستند، با این حال در تمام پمپ های حجمی عموما پرستار سرعت تزریق را برحسب میلی لیتر بر ساعت وارد می کند؛ سپس پمپ حجمی این سرعت را به صورت خودکار حفظ میکند. با این حال، پمپ های حجمی باید به طور مرتب بررسی شوند تا اطمینان حاصل شود که داروها به درستی تزریق می شوند؛ برخی از مدل ها در صورتی که سرعت از پیش تنظیم شده حفظ نشود، هشدار می دهند ، اما سایر مدل ها ممکن است اینگونه نباشند، بنابراین سرعت باید در این مدل ها به طور مرتب چک شود. همچنین، هنگام استفاده از این پمپ ها امکان نفوذ نیز وجود دارد زیرا پمپ حجمی حتی زمانی که با مقاومت مواجه می شود ،مایع را به درون رگ می فرستد، یک پمپ حجمی برخلاف تنظیم سرم دستی که به گرانش بستگی دارد، به فرستادن مایع درون بافت بیمار ادامه می دهد، حتی اگر کانول از ورید بیرون زده باشد؛ این اتفاق باعث درد و آسیب دیدن بیمار در بافت های اطراف می شود و مانع جذب و توزیع دارو به وسیله جریان خون می شود، بنابراین ست های سرم محیطی که از پمپ های حجمی استفاده می کنند، باید به طور منظم برای جلوگیری از نفوذ بررسی شوند. در تصویر زیر یک نمونه از پمپ های حجمی را می بینیم :

پمپ حجمی

پمپ حجمی

پمپ های سرنگی

گاهی ممکن است مقدار بسیار کمی از مایع داشته باشیم که باید در دورۀ طولانی مدت تزریق شود؛ در این موارد ممکن است بخواهیم از سرنگ برای تزریق استفاده کنیم، اما به راهی برای کنترل سرعت پلانگر سرنگ نیاز داریم ، به طوری که دارو برای مدت مشخصی با سرعت ثابت داده شود. ازآنجا که انجام این کار به صورت دستی دشوار است، از ماشینی به اسم پمپ سرنگی استفاده می کنیم که به آرامی فشار پلانگر سرنگ را کاهش می دهد و در نتیجه دارو با سرعت ثابت یا در طول یک دورۀ معین به بیمار داده می شود. برخی از داروها بدون از دست دادن اثر بخشی شان رقیق نمی شوند، پس این نوع داروها می توانند با استفاده از پمپ سرنگی داده شوند. تصویر زیر یکی از انواع پمپ  سرنگی است :

پمپ سرنگ

پمپ سرنگ

بی حسی کنترل شده بیمار

هنگام استفاده از داروهای مسکن  برای بیمار  ، می خواهیم بیمار بتواند بر اساس احساسات خود زمان دریافت دارو را انتخاب کند. در این موارد ممکن است به بیمار یک دستگاه بی حسی کنترل شده داده شود. این دستگاه شامل یک دکمه است که بیمار هنگام احساس درد آن را فشار می دهد و به دستگاه می گوید دوز دارو را رها کند. اگر اوداروهای مسکن را بیش از مقدار مجاز درخواست کند، دارو را دریافت نمی کند اما دستگاه تمام زمان هایی که  دارو درخواست کرده است را ثبت می کند و در نتیجه دکترها و پرستاران می توانند دفعاتی که او درد می کشد را مشاهده کنند .اگر درخواست او برای دارو بیش از حد مجاز باشد، دستگاه باید از نظر نقص فنی بررسی شود و اگر دستگاه درست کار می کرد، دوز داروی درد باید افزایش یابد یا به طور موثر دیگری درد بیمار  از بین رود.  در زیر تصویری از بی حسی کنترل شدۀ بیمار می بینیم (تصویر سمت راست دکمه ای را نشان می دهد  که بیمار برای رها شدن دارو می فشارد.)

ست سرم

مایعات سرم

انواع مختلفی از مایعات سرم وجود دارند و اغلب این مایعات  هنگام نوشتن برای تجویز دارو به اختصار بیان می شوند. در اینجا برخی از اختصارات رایج در مایعات سرم را داریم :

 

فرکانس اختصار توضیح
آب W نشان دهنده آب استریل
دکستروز D یک نوع شکر
محلول نمک S آب نمک است، اغلب هنگامی که استفاده می شود، در واقع به معنای محلول اب نمک طبیعی است.
محلول نمک طبیعی (سالین نرمال) NS محلول نمک طبیعی است با غلظت 0.9%. یعنی 0.9 گرم نمک (NACL) در هر 100 میلی لیتر آب
محلول نیم نمک طبیعی NS1/2

S1/2

0.45% محلول نمک که نیمی از 0.9% است
محلول یک چهارم نمک طبیعی NS1/4

S1/2

0.225% محلول نمک که یک چهارم 0.9% است
 

 

 

 

 

رینگر لاکتات

 

 

 

 

 

 

RL or LR

 

 

 

 

یک محلول متعادل شده برای تقلید غلظت یون ها در خون است و اغلب برای جایگزینی مایع پس از خونریزی استفاده می شود؛ حاوی نمک، کلسیم، پتاسیم و لاکتات است ؛  ماده ای است که وقتی به وسیلۀ کبد تجزیه می شود، فرآورده هایی تولید می کند که افزایش اسیدیتۀ خون که باعث از دست رفتن مایعات می شود زا خنثی می کند.
پتاسیم کلراید KCL برای مطالعه بیشتر اینکه پتاسیم کلراید چیست و چه می کند، اینجا کلیک کنید

 

هر شماره ای که در یک اختصار سرم ظاهر می شود، درصد آن را نشان می دهد. بنابراین برای مثال، D5W 5 درصد دکستروز در آب و D2.5NS دو و نیم درصد دکستروز در محلول طبیعی نمک است. از آنجا که محلول نمک طبیعی 0.9%  نمک در آب است، می توانیم بگوییم که D2.5NS دو و نیم درصد دکستروز و 0.9% نمک در آب است ، اگر بخواهیم دقیقا آن را تجزیه کنیم .

به یاد داشته باشید که درصد مایعات سرم و سایر داروها در واقع نشان دهندۀ تعداد گرم در هر 100 میلی لیتر رقیق کننده است. بنابراین D5W غلظت 5 گرم دکستروز در هر 100 میلی لیتر آب است و D2.5NS ، 5/2 گرم دکستروز و  0.9 گرم نمک در هر 100 میلی لیتر آب است .

 

*** جهت خرید انواع ست سرم و انواع برند ست سرم با کارشناسان تجهیزات پزشکی سدان در تماس باشید.


 معرفی ست سرم قبلا یاد گرفتیم که ست سرم برای تزریق داخل وریدی یا تزریق مستقیم به رگ استفاده می شود. حدود 3 میلی لیتر مایع برای بزرگسالان داریم برای مواقعی