سرنگ

سرنگ

سرنگ یک بار مصرف همراه با سوزن، با قسمت های مشخص شده : پیستون، لوله، ادابتور سوزن، توپی سوزن، لبه سوزن، میله سوزن

یک سرنگ پزشکی پلاستیکی معمولی متصل به یک سوزن استیلی ضد زنگ که قابلیت جدا شدن دارد

سرنگ پلاستیکی

بر‌اساس سازمان سلامت جهانی، حدود ۹۰٪ سرنگ های پزشکی برای موارد دارویی، ۵٪ برای واکسیناسیون و ۵٪ دیگر برای موارد متفرقه از جمله تزریق خون مورد استفاده قرار می‌گیرند.

خرید سرنگ

سرنگ یک تلمبه‌ی ساده‌ دارای یک پیستون است که این پیستون درون یک لوله استوانه‌ای شکل جای می‌گیرد و می‌تواند درون آن به جلو و عقب هدایت شود تا سرنگ مایع یا گاز را به داخل کشیده و آن را از طریق سوراخ سرنگ که در ته لوله قرار دارد به بیرون تخلیه کند. قسمت ته سرنگ ممکن است به یک سوزن زیر پوستی، نازل یا یک لوله متصل شود تا کمک به هدایت جریان به داخل و خارج سرنگ کند. از سرنگ ها در پزشکی اغلب به منظور انجام تزریقات، وارد کردن مایعات وریدی به جریان خون، ترکیب کردن موادی مانند چسب یا روغن و اندازه گیری مایعات استفاده می‌شود.

ریشه کلمه سرنگ “Syringe” یونانی بوده و به معنای “Pan flute” یا «لوله» می‌باشد.

سرنگ های پزشکی

قسمت های سرنگ و سوزن در بازار شامل سرنگ های یک‌بار مصرف و ایمنی، قلم‌های تزریقی، تزریق کننده‌های بدون سوزن، پمپ‌های انسولین و سوزن‌های دارویی ویژه می‌شوند.

سرنگ های زیرپوستی به همراه سوزن های زیرپوستی برای تزریق مایع یا گاز به داخل بافت‌های بدن یا خارج کردن آن‌ها از بدن به کار می‌روند. تزریق هوا به داخل یک رگ خونی بسیار خطرناک است، چرا که ممکن است منجر به آمبولی هوا (انسداد جریان خون) شود. برای جلوگیری از آمبولی، هوا را از سرنگ خارج می‌کنند؛ بدین گونه که قبل از انجام تزریق به جریان خون، سرنگ را به سمت بالا نگه داشته، به آن ضربه می‌زنند و مقدار خیلی کمی از مایع درون سرنگ را به بیرون می‌پاشند، تصویری که برای همه ما آشناست.

لوله سرنگ از پلاستیک یا شیشه ساخته شده و معمولا برای نشان دادن مقدار حجم مایع درون سرنگ، درجه بندی دارد. این لوله اغلب شفاف است. سرنگ های شیشه‌ای ممکن است درون اتوکلاو استرلیزه شوند، اما بیشتر سرنگ های پلاستیکی و دارای پیستون لاستیکی هستند؛ چرا که در این نوع، پیستون بهتر درون لوله حرکت می‌کند.

همچنین به دلیل ارزان بودن این سرنگ ها می‌توان پس از یک‌بار مصرف آن‌ها را دور انداخت تا خطر ابتلا به بیماری های منتقل شونده از راه خون کاهش یابد. استفاده مجدد از سرنگ باعث شیوع بسیاری از بیماری ها، به ویژه اچ آی وی و هپاتیت، در میان معتادان تزریقی شده است. افراد مبتلا به دیابت نیز بسیار از سرنگ استفاده میکنند؛ چرا که این افراد ممکن است روزانه چندین بار نیازمند به تزریق انسولین شوند که از نظر مالی موضوع مهمی برای خیلی هاست. اگرچه این سرنگ و سوزن برای یک نفر استفاده می‌شود، باز هم ایمن نیست؛ چرا که ممکن است این سرنگ باکتری های مختلف را از پوست وارد جریان خون کرده و منجر به بیماری های جدی و گاهی عفونت های کشنده شود. در محیط های پزشکی، استفاده از سرنگ و سوزن یک بار مصرف به طور موثری خطر آلوده شدن از یکدیگر را کاهش می دهد.

گاهی برای کودکان یا حیوانات از سرنگ های پزشکی بدون سوزن استفاده می‌شود. بدین گونه که مایع دارویی از راه دهان وارد بدن می‌شود، مثلا شیر از طریق دهان بچه حیوان به او داده می‌شود؛ چرا که اینگونه مقدار داروها دقیقتر اندازه گیری شده و راحتتر میتوان دارو را داخل دهان بیمار ریخت تا اینکه بیمار را وادار به خوردن دارو به وسیله قاشق کنیم.

سرنگ لوئرلاک

یک سرنگ شیشه‌ای قدیمی

سرنگ شیشه ای

طراحی های نوک سرنگ

طراحی های مختلفی برای سرنگ ها در قسمت متصل شونده تیغه به بدنه وجود دارد. شاید شناخته شده ترین این ها Luer lock باشد که دو وسیله را به سادگی به هم متصل می‌کند. بدنه‌هایی که دارای اتصال کوچک و ساده هستند، به عنوان Slip tip شناخته می شوند و برای زمانی که سرنگ به چیزی که دارای یک مکانیسم قفل پیچی نیست، مفید است.

Luer lock ( سر پیچی ) متعلق به این سرنگ یک‌بار مصرف ۱۲ میلی لیتری، آن را به خوبی به یک لوله یا ابزار دیگر متصل می‌کند.

برای افراد دیابتی، که از انسولین استفاده می کنند، سرنگ های U-100 را طراحی کرده اند. میزان رقیق بودن انسولین به گونه ای است که یک میلی لیتر از مایع آن، به اندازه 100 واحد استاندارد انسولین می باشد. از آنجایی که شیشه های انسولین اصولا ده میلی لیتری هستند، بنابراین هر شیشه، به اندازه 1000 واحد می شود.

سرنگ‌های انسولین که با “واحد” های انسولین مشخص می‌شوند

سرنگ های انسولین، مخصوصا برای تزریق شخصی ساخته شده اند و خصوصیاتی دارند که در تزریق، به فرد کمک می کند، مثلا:

• سوزن های کوتاه تری دارند: زیراکه این تزریقات، که توسط خود شخص انجام می شود، زیر پوستی هستند، و نه درون رگی یا درون ماهیچه ای.
• سوزن های با ضخامت کمتر دراند: که باعث می شود بیمار درد کمتری احساس کند
• واحد هایی روی سرنگ وجود دارد تا فرد بتواند به کمک آن، دوز مشخصی از انسولین را تزریق نماید
• برای اینکه در میزان تزریق انسولین های مخنلف، با دوز های مختلف، دشواری ایجاد نشود، این سرنگ ها طوری طراحی شده اند که فضای مرده ی کمتری داشته باشد.

سرنگ های انسولین U-100

سرنگ انسولین

سرنگ سوزنی چندبار مصرف

نوعی سرنگ های سوزنی وجود دارند که به صورتی طراحی شده اند که پس از هربار تزریق بتوان آن ها را از مخزن آماده شده دوباره پر کرد؛ به طوری که با یک بار پر کردن سرنگ میتوان چندین تزریق انجام داد. این نوع سرنگ ها به خاطر خطر عفونت از راه سوزن معمولا برای انسان به کار نمی‌روند. یک استثنا در سرنگ شخصی انسولین در بیماران دیابتی است.

سرنگ استخراج سم

سرنگ استخراج سم با سرنگ های استاندارد متفاوت است، زیرا این نوع سرنگ ها معمولا زخم را سوراخ نمی‌کنند. معمول ترین آن‌ها یک دهانک پلاستیکی دارند که روی ناحیه آسیب دیده قرار می‌گیرد و سپس پیستون سرنگ به عقب کشیده می‌شود و خلاء ایجاد می‌کند که سم را بیرون می‌کشد. با این روش برای درمان مار‌گزیدگی ‌به شدت مخالفت می‌شود، چرا که نه تنها بی اثر بوده بلکه میتواند باعث آسیب های بیشتر شود.
این نوع سرنگ ها گاهی برای بیرون کشیدن لارو های حشرات از پوست انسان استفاده می‌شود.

سرنگ دهانی

سرنگ دهانی وسیله ای برای اندازه گیری دقیق مقدار مایع دارویی به میلی لیتر است. این نوع سرنگ هیچ چیزی متصل به دهانه اش ندارد، چون نیاز به هیچ سوزن یا ابزار دیگری نیست. محتویات سرنگ به سادگی داخل دهان فرد یا حیوان ریخته شده یا اینکه توسط او مکیده می‌شود. سرنگ های دهانی در اندازه های مختلف از ۱ تا ۱۰ میلی لیتر موجودند. اندازه هایی که بیشتر استفاده می‌شوند ۱ میلی لیتر، ۲.۵ میلی لیتر و ۵ میلی لیتر هستند.

سرنگ های دندانی توسط دندانپزشکان برای تزریق داروی بی حس کننده استفاده می‌شود که شامل یک سرنگ دسته دار متصل به یک استوانه حاوی محلول ماده بی حسی است و نمی‌توان‌ این استوانه را ‌درآورد.

وسیله کمکی دندانپزشکی (قسمتی متصل به صندلی دندانپزشکی) که برای رساندن آب، هوای متراکم یا رطوبت (ساخته شده از آب و هوای متراکم) به حفره دهان به منظور آبرسانی (تمیز کردن دهان از باقیمانده مواد دندانپزشکی) از آن استفاده می‌شود نیز نوعی سرنگ دندانی یا نازل آبرسان دندانی به حساب می‌آید.

یک سرنگ یا نازل سه راهی دارای کانال های داخلی متفاوت است که هوا، آب یا رطوبت حاصل از ترکیب هوای متراکم شده با جریان آب را تامین می‌کند. نوک سرنگ میتواند از بدنه اصلی جدا شود و درصورت لزوم جایگزین شود.

در انگلستان و ایرلند، سرنگ های دستی برای لیدوکائین (نوعی داروی بی حسی) درون لثه های بیمار تزریق می‌شود.

کنترل دولت بر سرنگ ها

در سیستم قضایی برخی کشور‌ها فروش یا داشتن سرنگ های زیر‌پوستی به دلیل امکان تزریق داروهای غیر‌قانونی، ممکن است کنترل شده و بدون داشتن نسخه منع شود.

روغن آزمایشگاه که معمولا برای چرب کردن قسمت های متصل شونده و دریچه سرنگ به کار رفته و گاهی آن را برای استفاده راحت‌تر درون سرنگ می‌ریزند.

گریس آزمایشگاهی

استفاده های غیر پزشکی

سرنگ‌ها استفاده های غیر پزشکی متعددی دارند. سرنگ های یک بار مصرف پزشکی هایپودرمیک اغلب در آزمایشگاه های تحقیقاتی برای راحتی و صرفه جویی در هزینه به کار می‌روند. یکی دیگر از برنامه ها، استفاده از نوک سوزن برای اضافه کردن مایعات به محیط های خیلی محدود است؛ مثل تمیز کردن برخی دستگاه های علمی. آن ها اغلب در جاهایی که دقت بالا نیاز نیست، برای اندازه گیری، انتقال حلال ها و واکنش دهنده ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین ترتیب، از سرنگ های میکرولیتری میتوان به صورت خیلی دقیق مقدار مواد شیمیایی را با استفاده از یک لوله با قطر کم به عنوان لوله سرنگ اندازه گیری کرد.

ساخت پلی اتیلن این سرنگ های یک بار مصرف معمولا آن ها را از نظر شیمیایی مقاوم می‌کند. با این وجود همچنان خطر خارج شدن محتویات سرنگ ها از طریق جدا شدن پلاستیسایزر های موجود در مواد سرنگ، وجود دارد. در جاهایی که این مشکل وجود دارد، سرنگ های شیشه ای چند بار مصرف ارجحیت دارند. همچنین این سرنگ ها در جاهایی که دقت بسیار بالایی نیاز است کاربردی‌ترند؛ زیرا تحمل ساختاری آن ها کمتر است و پیستون آن ها نرمتر حرکت می‌کند. در این برنامه ها انتقالی بیماری معمولا اهمیتی ندارد.

همچنین در مواقعی که اکسیژن اتمسفری یا رطوبت وجود ندارد، سرنگ ها همراه با سوزنی بلند یا کانول برای انتقال مایعات از طریق سپتوم لاستیکی به کار می‌روند. به عنوان مثال، انتقال واکنش دهنده های حساس به هوا و یا شناساگر‌های پریوفوریکی مانند فنیل مگنزیم برومید و n-butyllithium (به ترتیب). سرنگ های شیشه ای همچنین برای تزریق نمونه های کوچک برای کروماتوگرافی گازی (1 میکرولیتر) و اسپکترومتری جرمی (10 میلی لیتر) استفاده می شوند.

برخی ترکیبات شیمیایی مانند چسب حرارتی و دیگر چسب‌ها همراه با خود سرنگ، بسته بندی و فروخته می‌شوند.

ترکیبات حرارتی

برخی استفاده های مربوط به آشپزی سرنگ ها شامل تزریق مایعات (مانند آبگوشت) داخل غذا‌های دیگر یا در تولید بعضی شکلات‌ها می‌باشد. همچنین هنگام پخت گوشت، سرنگ ها با تزریق چاشنی به داخل آن می‌توانند به بهتر شدن طعم و مزه گوشت کمک کنند. در شیرینی‌پزی نیز میتوان برای پر کردن کلوچه یا شیرینی از سرنگ استفاده کرد.

دیگر کاربرد‌ها

به وسیله سرنگ ها لوله خودکار خودنویس را از جوهر پر می‌کنند.

در اغلب برنامه های کارگاهی که جدا کردن قطعات از هم امکان‌پذیر نیست با تزریق چسب به داخل نقاط ریز، درز‌ها و لولا‌ها را تعمیر می‌کنند؛ و یا روغن را به جای ریختن روی سطح کار، تزریق می‌کنند.

گاهی در پرورش مصنوعی، برای خوراندن شیر به نوزاد پستاندار، از یک سرنگ هیپودرمیک بزرگ بدون سوزن استفاده می‌شود.

در گذشته به تلمبه های بزرگ که از حرکت رفت و برگشتی برای پمپ آب استفاده می‌کردند، سرنگ می‌گفتند. این نوع تلمبه ها به عنوان تجهیزات آتشنشانی اولیه کاربرد داشتند.

در سرنگ های مخزنی، مایع در کیسه یا ظرفی قرار داشته و به وسیله یک لوله به نازل می‌رود. در زمان های گذشته، سرنگ های کلیستر (clyster) به همین صورت استفاده می‌شود.

سرنگ هایی که استفاده های پزشکی‌ دارند همچنین میتوانند به عنوان تفنگ ترقه ای (cap gun) عمل کنند که گلوله آن ها میتواند کاغذ یا گلوله آلومینیومی باشد.

جدول زمانی تاریخی

• سرخپوستان آمریکایی در دوران قبل از کلومبیه، با استفاده از مثانه حیوانات و استخوان های پوک یا تو رفته ی پرندگان، سرنگ می ساختند
• در قرن نهم میلادی، Ammar ibn جراح یونانی- عراقی، با استفاده از یک لاستیک شیشه ای تو خالی، و یک ساکشن برای خارج کردن مایع آب مروارید از چشم بیمار، ساخت. محصولی که تا اواخر قرن 13 از آن استفاده می کردند.
• در سال 1650، Blaise Pascal سرنگی اختراع کرد که (که لزوما برای تزریقات زیرپوستی استفاده نمی شد. او این سرنگ را برای کاری استفاده می کرد، که امروزه به آن قانون پاسکال می گویند.
• در سال 1844، پزشک ایرلندی، Francis Rynd، برای ثبت اولین تزریقات زیرپوستی در جهان، و مخصوصا برای تزریق داروی مسکن جهت آرام کردن درد های عصبی، سوزن توخالی را اختراع کرد.
• در سال 1853، Charles Pravaz و  Alexander Wood، یک سرنگ پزشکی زیرپوستی، با یک سوزن کم ضخامت، برای سوراخ کردن پوست، ساختند.
  • الکساندر وود، برای درمان درد های عصبی، با این نوع سرنگ ها، مورفین به خودش تزریق می کرد. او و همسرش بعدا به این ماده دارویی اعتیاد پیدا کردند، و همسر او، اولین زنی بود که به دلیل اور دوز، و تزریق داروی بیش از حد جان خود را از دست داد. البته ، Richard Davenport-Hines می گوید که بعضی افسانه ها حاکی از آنند که همسرش، از خود او بیششتر عمر کرد و تا سال 1894 زنده ماند.
• در سال 1899،برای ساخت یک سرنگ دستی، به Letitia Mumford Geer در نیویورک، جایزه اعطا کردند. او با ترکیب یک پیستون، سیلندر، و یک میل جراحی، که به دور خودش پیچیده باشد، این سرنگ را ساخته بود. این میله برای آن تعبیه شده بود که مانند یک اهرم صاف و محکم دسته سیلندر را نگه دارد و اجازه دهد که با یک دست سرنگ را نگه داشته، و با دست دیکر عمل تزریق را انجام دهند.
• در سال 1964، برادران chance در  Smethwick، منطقه میدلند غربی در انگلستان، اولین سرنگ تمام شیشه ای را ساخت که یک پیستون و محفظه ی قابل معاوضه داشت که باعث می شد بدون اینکه لازم باشد ان ها را به هم وصل کند، در حالتی که از هم جدا هستند تمام قسمت های آن را ضدعفونی کنند.
• در سال 1951، Rothauser اولین سرنگ برای قالب گیری تزریقی را اختراع کرد که از پلی پراپلین، ساخته شده بود. پلی پراپلین، نوعی پلاستیک است که با گرما ضدعفونی و تمیز می شود. چندین میلیون از این نوع سرنگ، برای استرالیا ساخته و به بازار های آنجا صادر شد.
• در سال 1956، یک دارو ساز و مخترع نیوزیلندی، به نام Colin Murdoch، برای ساخت سرنگ پلاستیکی یکبار مصرف، امتیاز انحصاری استرالیا و زلاند را دریافت نمود.
• در سال 1989، Manuel Jalón Corominas یک سرنگ یکبار مصرف خودکار ساخت که بعد از استفاده، خود سر سرنگ همراه با سوزن، از آن جدا می شود. این اختراع، شیوع بیماری ایدز و بیماری های مشابه آن را کاهش داد.