در مواقعی که تنفس از مجرایی که انسان از آن تنفس می‌کند (بینی و دهان) ممکن نباشد، تراکئوستومی توصیه می شود. نای یا تراشه اندامی استوانه ای شکل در دستگاه تنفسی می باشد که از انتهای حنجره آغاز به نایژه‌ها ختم می شود و دهان و بینی را به ریه ها متصل می کند.
این عضو تقریبا 10 تا 12 سانتی‌متر طول و حدود۲ سانتی‌متر قطر دارد. در طول نای حدود 20 قطعه غضروفی C شکل وجود دارد. وظیفه نای انتقال هوا را به درون شش‌ها است.
تراکئوستومی یا نای شکافی عبارت است از یک جراحی باز با ایجاد سوراخ از طریق گردن در سطح نای. به بیان دیگر تراکئوستومی باز کردن یک راه هوایی در لوله تراشه است که به صورت یک حفره در زیر گلوی بیمار است.
تراکئوستومی به عنوان یک راه هوایی مصنوعی در درمان طولانی مدت بیمارانی که نیاز به تنفس مکانیکی یا جلوگیری از آسپیراسیون دارند، استفاده می شود.
بر حسب نیاز بیمار تراکئوستومی می تواند دائمی یا موقت باشد و این جراحی معمولا در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی صورت می گیرد.
لوله تراشه
لوله تراشه کاتتریست که داخل نای قرار گرفته و به هدف ایجاد و حفظ راه هوایی مطمئن برای بیمار جهت سهولت تبادلات گازی مورد استفاده قرار میگیرد . در شرایط مختلف ، انواع مختلف این وسیله مورد استفاده قرار میگیرد .
از لوله تراشه برای تحویل اکسیژن با غلظت بالاتر از غلظتش در هوا و همچنین برای تحویل سایر گازهایی چون هلیم، نیتریک اکسید، دی نیتروژن مونوکسید، زنون یا چند مورد گازهای بیهوشی فرار هم چون دسفلوران، ایزوفلوران و سووفلوران به بیمار حین بیهوشی استفاده می‌شود.
همچنین به واسطه لوله تراشه میتوان داروهایی نظیر سالبوتامول، آتروپین، اپی‌نفرین، ایپراتروپیوم بروماید و لیدوکائین استفاده کرد.
روش انجام تراکئوستومی
تراکئوستومی به دو روش قابل انجام می باشد:
(1) جراحی
روش استاندارد جراحی تراکئوستومی در اتاق عمل همراه با بیهوشی عمومی و با برش پوست و بافت زیر جلدي و رسیدن به تراشه و سپس بریدن رینگ تراشه و عبور لوله تراکئوستومی زیر دید مستقیم داخل تراشه انجام میگیرد.
این روش عوارض زود رسی از جمله انسداد لوله، لیک آف، جا به جایی لوله، خون ریزی و عوارض دیر رسی همچون فیستول تراکئوازوفاژیال وتراکئواینومینیت را به همراه دارد.
تراکئوستومی جراحی به علت شلوغی اتاق عمل عمدتا با تاخیر انجام می شود ولی در حین حال روش انجام آن آسان و درصد موفقیت آن بیشتر است.
PDT(2)
در این روش به جای برش روی بافت های گردن، این بافت ها توسط ابزار خاصی از هم جدا شده بدون اینکه به بافت گردن آسیب وارد گردد.
همچنین لوله تراکئوستومی به جای عبور از محل برش غضروف ها از بین آنها عبور کرده و لوله بدون دید مستقیم داخل تراشه قرار داده می شود.
در این روش نیازی به اتاق عمل و بیهوشی عمومی نیست و در بالین بیمار قابل انجام می شود.
در این روش هزینه و زمان انتظار به طور چشمگیری کاش می یابد.
در این روش عوارض بیشتر است. عوارض این روش شامل پارگی کاف لوله تراشه، تراشه و مري، ورود به بافت های اطراف، آمفیزم زیر جلدي، پنوموتوراکس، داخل شدن تصادفی وایر در داخل سوراخ مورفی لوله تراشه و آمبولی هوا می باشد.
کاربرد و مزایای تراکئوستومی
تراکئوستومی در مواقعی که تنفس از مجرایی که انسان از آن تنفس می‌کند (بینی و دهان) ممکن نباشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
از دیگر دلایلی که انجام تراکئوستومی لازم است میتوان به خارج کردن جسمی خارجی، نمونه‌برداری یا برداشتن یک ضایعه موضعی اشاره کرد.
همچنین تراکئوستومی از ورود مواد خارجی، ترشحات دهانی یا محتویات معده به ریه در بیمارانی که هشیار نیستند پیشگیری می کند.
عوارض تراکئوستومی
عوارض تراکئوستومی به دو دسته کوتاه و بلند مدت تقسیم می گردد:
-عوارض کوتاه مدت شامل: خونریزی، آسپیراسیون و پنوموتوراکس می باشد.
-عوارض بلند مدت شامل: عفونت، دیسفاژی وفیستول تراشه به مری می باشد.
مراقبت های بعد از تراکئوستومی
–چک کردن مرتب علائم حیاتی توسط پرستار
-استفاده از دستگاه بخور جهت گرم و مرطوب کردن محیط
-عدم استفاده از غذا های شیرین
-استفاده از دهانشویه یا در صورت توانایی مریض استفاده از مسواک
-تعویض روزانه پانسمان
-فیزیوتراپی تنفسی
-استفاده از ساکشن در صورت ضعیف شدن مکانیسم سرفه
ساکشن تراکئوستومی
گاهی اوقات به دلیل ضعیف شدن مکانیسم سرفه، بیماران در دفع ترشحات دستگاه تنفسی دچار مشکل می شوند.
در این زمان این بیماران نیازمند ساکشن هستند. ساکشن زمانی انجام می شود که صدایی غیر طبیعی در ریه ها شنیده شود و یا ترشحات مشاهده گردد.
توجه داشته باشید که ساکشن غیر ضروری علاوه بر اینکه خطر عفونت را افزایش می دهد، موجب وارد شدن آسیب جدی به دستگاه تنفسی می گردد.
مراحل ساکشن
جهت انجام ساکشن وسایل ذیل مورد نیاز است:
سرنگ 5 سی سی حاوی سرم شستشو – آمبوبگ – لوله رابط ساکشن – کپسول اکسیژن
گاز استریل – ماسک – دستگاه ساکشن – دستکش استریل – سر ساکشن (ترجیحاً رنگ سفید)
بهتر است قبل از انجام ساکشن حتماً از دستگاه بخور و فیزیوتراپی قفسه سینه استفاده کنید، چرا که این کار باعث رقیق شدن ترشحات از مسیر راه هوایی می‌شود و عمل ساکشن کردن راحت تر انجام می‌پذیرد.
-قبل از انجام عملیات با بیمار صحبت کنید و به او بگویید که ممکن است هنگام ساکشن کردن احساس ناراحتی داشته باشد.
– دست خود را با آب و صابون شویید و استفاده از ماسک را فراموش نکنید.
– اکسیژن را روی 10 لیتر تنظیم کرده و حدود 5-3 دقیقه به بیمار اکسیژن با غلظت بالا بدهید این کار باعث می‌شود بیمار حین ساکشن کردن دچار کمبود اکسیژن نشود.
– دستگاه ساکشن را روشن کنید و روی دور متوسط تنظیم نمایید (فشار دستگاه نباید بیش از 120 میلی متر جیوه باشد)
– لوله رابط ساکشن را به دستگاه ساکشن وصل نمایید و سر ساکشن استریل را بدون آنکه از پوشش کامل خارج کنید به لوله رابط ساکشن وصل کنید.
مرحله ی دوم : اتصال به بیمار
– بیمار را در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید دستکش استریل بپوشید و سر ساکشن را بدون آنکه با جایی تماس پیدا کند از پوشش خارج کنید.
سر ساکشن را حدود 10 تا 15 سانتی متر وارد تراکئوستومی کرده و با یک چرخش 360 درجه به آرامی بین انگشت شست و اشاره چرخانده و آنرا از تراکئوستومی خارج نمایید.-این عملیات نباید بیش از 10 تا 15 ثانیه طول بکشد بسته به میزان ترشحات بیمار این عمل را چندین بار تکرار نمایید.
توجه داشته باشید که در بین هر بار ساکشن کردن به بیمار 5-3 دقیقه اکسیژن با غلظت 10 لیتر بدهید و لوله ساکشن را با سرم، شستشو ضد عفونی کنید.
لازم است که بعد از هر بار ساکشن مقداری سرم شستشو وارد لوله رابط ساکشن کنید تا ترشحات کاملاً از لوله پاک گردد و دستگاه ساکشن برای استفاده مجدد آماده گردد.
حتما بعد از اتمام ساکشن سر لوله رابط با یک گاز استریل پوشانده شود.
لوله رابط ساکشن روزانه تعویض گردد.
بیمار ملزم است در حین عملیات ساکشن سرفه کند. چرا که این کار باعث کنده شدن ترشحات در انتهای راه هوایی می‌گردد.
*** جهت بررسی قیمت و خرید انواع لوله تراکئوستومی با کارشناسان تجهیزات پزشکی سدان در تماس باشید.
معرفی تراکئوستومی در مواقعی که تنفس از مجرایی که انسان از آن تنفس می‌کند (بینی و دهان) ممکن نباشد، تراکئوستومی توصیه می شود. نای یا تراشه اندامی استوانه
