شنت مغزی چیست و برای چه بیمارانی استفاده می شود؟
شانت مغزی (Shunt Procedure) یک لوله توخالی و انعطاف پذیر است که با یک عمل جراحی در قسمت ستون فقرات و یا مغز قرار می گیرد. این لوله برای تخلیه مایعات مغزی نخاعی کاربرد دارد. همچنین پزشک با کمک آن می تواند مایعات اضافه مغز را از یک مکان به مکان دیگری هدایت کند. گاهی نیاز است تا مایعات دوباره جذب بدن شوند. گاهی هم باید به طور کامل از بدن خارج شوند. در ادامه به توضیح بیشتر شنت مغزی می پردازیم.
شانت مغزی در چه مواردی استفاده می شود؟
انسداد یا تنگی مجرای مغزی باعث تجمع مایعات نخاعی مغزی می شود. این بیماری اغلب در نوزادان و کودکان دیده می شود. هیدروسفالی باعث بزرگ شدن بیش از حد سر می شود. این بیماری مشکلاتی از جمله دمانس خفیف، عدم کنترل مثانه، مشکلات حرکتی و حتی حالت تهوع و سردرد را به دنبال دارد.
پزشک برای درمان، از شانت مغزی استفاده می کند تا بتواند این مایعات اضافه را یا از بدن تخلیه کند و یا دوباره به بدن بازگرداند.
انواع شنت مغزی برای خروج مایعات اضافه
متخصصان مغز و اعصاب برای خارج کردن مایعات اضافه از سر بیمار یکی از انواع شنت مغزی را انتخاب می کنند. این لوله انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- شانت کمری – صفاقی: این نوع کاتتر شنت از بطن موجود در مغز به سمت حفره شکمی می رود و مایعات مغزی نخاعی را به این سمت می برد.
- کتتر پلور: این شنت از بطن موجود در مغز به سمت فضای پلو (واقع در خارج از ریه) می رود و مایعات را به این سمت می برد.
- شانت دهلیزی: این شانت مغزی از بطن موجود در مغز به داخل حفره دهلیز راست قلب می رود و مایعات را به این سمت می برد.
انواع شانت از نظر نوع عملکرد
شانت مغزی از نظر تنظیم کردن به دو نوع دسته بندی می شود که عبارتند از:
شانت مغزی قابل تنظیم: این نوع از شانت مغزی دارای دریچه های ویژه ای هستند که می توان آنها را تنظیم کرد. به این معنا که پزشک می تواند تعیین کند مایعات بیشتر و یا کمتری از مغز تخلیه شود.
شانت های ثابت: این نوع از شنت ها دارای دریچه هایی هستند که با سرعت مشخص (کم، متوسط و یا زیاد) مایعات مغزی ـ نخاعی را تخلیه می کنند.
پزشک براساس علائم و نوعی بیماری فرد یکی از انواع شنت مغزی را استفاده می کند.
جراحی شنت مغزی چگونه انجام می شود؟
جراحی شنت مغزی با بیهوشی عمومی انجام می شود. در این روش ممکن است یک کتتر تنفسی هم برای کمک به ریه های بیمار در قسمت دهان و بینی وارد ریه ها شود. بیمار در یک اتاق جراحی ویژه قرار می گیرد. جراح بر روی پوست سر یک برش ایجاد می کند. سپس یک سوراخ کوچک در ناحیه جمجمه ایجاد می شود. سپس جراح سوند شنت مغزی را درون بطن قرار می دهد.
بسته به نوع بیماری و علائمی که در فرد وجود دارد، جراح مغز و اعصاب تعیین می کند که انتهای شنت مغزی در کجا قرار بگیرد. ممکن است انتهای سوند در زیر پوست شکم، قلب و یا سینه قرار بگیرد.
زمان بهبودی بیمار با شنت مغزی چقدر است؟
مدت زمان بهبودی بیمار با کمک شنت مغزی به نوع جراحی و شرایط جسمانی بیمار بستگی دارد. اگر بیمار بتواند بعد از یک هفته به راحتی راه برود، صحبت کند و قدرت و تعادل حرکتی داشته باشد، از بیمارستان مرخص می شود. البته در خانه هم به مراقبت و استراحت کامل نیاز دارد. برخی از بیمارانی که شنت مغزی به آن ها متصل می شود، می توانند یک روز بعد از عمل به خانه بروند.
بهبودی کامل بیمار ممکن است چندین هفته و یا چندین ماه طول بکشد. شرایط عصبی و پزشکی بیمار در روند بهبودی تاثیرگذار است. حدود 10 درصد از بیماران بلافاصله بعد از قرار دادن شنت مغزی بهبود می یابند. البته در بیمارانی که دچار اختلالات اضافی مغز هستند، ممکن است بعد از شنت گذاری در نحوه راه رفتن و بازیابی اطلاعات دچار مشکل شوند.