اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه های اکسیژن ساز وسیله ای می باشند که برای تولید جریان گاز غنی شده از اکسیژن، نیتروژن ها را از منبع گاز جدا کرده و اکسیژن را متمرکز می کنند.
دو روش متداول برای این کار جذب نوسان فشار و جداسازی اجزا گاز است.
تاریخچه دستگاه اکسیژن ساز :
دستگاه های اکسیژن ساز خانگی در سال 1970 اختراع شدند. و تولید آن نیز در همان سال افزایش داشت.
قبل از این دوره برای اکسیژن درمانی خانگی از سیلندرهای اکسیژن بسیار سنگین و فشار بالا و یا از سیستم کوچک مایعات فریزری استفاده می کردند.
هر دو این روش ها مستلزم بازدید مکرر تامین کننده گان به خانه بود تا منبع اکسیژن را پر و تعمیر کنند. اما بعدها با اختراع دستگاه اکسیژن ساز، این دستگاه تبدیل شد به شایع ترین و پرطرفدار ترین روش انتقال اکسیژن به خانه.
شرکت های اتحادیه کاربید و بندیکس اولین تولید کنندگان این دستگاه بودند.
طرز کار دستگاه اکسیژن ساز
اکثر دستگاه های اکسیژن ساز از تکنولوژی PSA ( جذب نوسانی فشار) استفاده می کنند و در مراقبت های پزشکی خانگی و یا مطب پزشکان ، که نیازمند ارائه اکسیژن هستند اما استفاده از اکسیژن مایع و فشرده شده خطر دارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
این دستگاه اکسیژن را گرفته و نیتروژن های آن را جدا می کند تا یک گاز غنی شده از اکسیژن تولید شود و آن را در اختیار کسانی قرار می دهند که سطح اکسیژن خونشان پایین است.
از این دستگاه نیز به عنوان یک منبع اقتصادی اکسیژن در فرایند های صنعتی نیز استفاده می شود و در این زمینه به نام ژنراتور گاز اکسیژن نیز معروف است. دستگاه های اکسیژن ساز برای جذب گازها از یک غربال مولکولی استفاده می کنند و با تکنیک جذب نوسانی فشار، نیتروژن را به مواد معدنی زئولیت تبدیل می کند و نیتروژن ها را کاملا خارج می کند. این کار باعث میشود اکسیژن به عنوان گاز اصلی و اولیه باقی بماند. در فشار بالا زئولیت های متزلزل به دلیل گسترده بودن سطح آن و ویژگی های شیمیایی اش نیتروژن های زیادی را جذب می کند. بعد از جمع آوری اکسیژن و دیگر مواد آزاد، فشار پایین آمده تا نیتروژن ها به راحتی دفع شوند.
دستگاه اکسیژن ساز متشکل است از یک کمپرسور هوا، دو سیلندر پر از گلوله های زئولیتی، یک مخزن مساوی کننده فشار و چند شیر فلکه و لوله.
درنیم چرخه اول اولین سیلندر هوا را از کمپرسور دریافت کرده، این اتفاق حدودا 3 ثانیه طول می کشد. در این 3 ثانیه فشار در سیلندر اول 2.5 برابر فشار فشار جوی عادی میشود و زئولیت ها با نیتروژن ها اشباع می شوند. هنگامی که در سیلندر اول اکسیژن به مرحله خلوص نزدیک می شود، دریچه ای باز شده و گاز اکسیژن خالص به مخزن فشار که به شلنگ بیمار متصل است، می رسد.
در پایان چرخه اول یک چرخش شیر فلکه وجود دارد تا هوا از کمپرسور وارد سیلندر دوم شود. در اواسط چرخه دوم نیز یک تغییر شیر فلکه وجود دارد تا گاز را به سیلندر اول واز آنجا به جو محیطی بازگرداند.
فشار داخل شلنگ انتقال دهنده اکسیژن را از طرف مخزن برابر کننده فشار، به وسیله یک شیر فلکه ثابت نگاه می دارند.
دستگاه اکسیژن ساز قابل حمل ( پرتابل ) :
از سال 2000 به بعد شرکت های بسیاری دستگاه های قابل حمل را تولید کرند. این نوع دستگاه ها بطور متوسط یک الی پنج لیتر اکسیژن به طور مداوم تولید می کنند و به گونه ای برنامه ریزی شده اند که با هر نفس ( هر بار دم) اکسیژن به بیمار منتقل می شود.
تحقیقات درباره دستگاه های اکسیژن ساز همچنان ادامه دارد و تکنولوژی مدرن پیشنهاد می دهد که میتوان میزان جاذب مورد نیاز برای دستگاه اکسیژن ساز را می توان با یک فاکتور سه کاره کم و زیاد کرد.
دستگاه های قابل حمل یا به طور عادی با وصل شدن به پریز برق کار میکنند و یا برای فعالیت های خارج از خانه دارای باتری های خارجی یا داخلی هستند. این دستگاه ها به خروجی های DC در خودرو نیز وصل می شوند و برای استفاده سیار بسیار مناسب هستند.
FFA اعلام کرده است که از این دستگاه میتوان در سفرهای هوایی نیز استفاده کرد. اکا شخص بهتر است قبل از پرواز با شرکت خود هماهنگی کند تا شاید اجازه استفاده از برخی مدل ها فقط مجاز باشد.
دستگاه اکسیژن ساز صنعتی :
این دستگاه های صنعتی فشار و جریان بیشتری را نسبت به انواع پزشکی آن استفاده می کند. در میان صنعت اکسیژن و اوزون این دستگاه صنعتی را به نام ژنراتور اکسیژن نیز می شناند، این اسم باعث می شود که آن را با دستگاه پزشکی اشتباه نگیرند.
این تفاوت نام نشان دهنده این است که دستگاه اکسیژن ساز صنعتی، به هیچ وجه وسیله پزشکی ای نیست و این موضوع توسط سازمان غذا و دارو تایید شده است که این دستگاه اصلا مناسب استفاده پزشکی نیست.
حجم دستگاه های اکسیژن سازی صنعتی بسیار بالا تر از نوع پزشکی آن است.
امنیت :
این دستگاه در شرایط اورژانسی و در مطب ها مزیت هایی نسبت به سیلندر های اکسیژن دارند. برای مثال سیلندر های اکسیژنی که دارای نشتی هستند خطر آتش را بالا می برند.
در شرایط هایی مانند ارتش(جنگ) و یا تصادف استفاده از این دستگاه ها بسیار امن تر از تانکرهای اکسیژن است.
دلیل استفاده :
دستگاه اکسیژن ساز وسیله پزشکی است برای انتقال اکسیژن به بیماران تنفسی ( کسانی که در تنفس دچار اختلال هستند). این دستگاه دارای فیلترهای مخصوصی استبرای جداسازی نیتروژن از هوا، به منظور رساندن اکسیژن کاملا خالص به بیماران.
دوام یک دستگاه اکسیژن ساز:
دوام این دستگاه ها معمولا بعد از 800 الی 1500 ساعت استفاده تمام می شود. اما به طور کلی این زمان به مدل دستگاه، نحوه استفاده و مراقبت از آن نیز بسیار وابسته است. دستگاه اکسیژن ساز قابل حمل بعد از 300 ساعت مصرف دیگر نو به حساب نمی آید.
دستگاه های اکسیژن ساز خانگی همانند دستگاه های دیگر به نگهداری و سرویس احتیاج دارند تا دستگاه به درستی عمل کند. خوشبختانه نگهداری از این دستگاه های خانگی کار بسیار ساده ای است.
هر تانکر اکسیژن در این دستگاه ها به اندازه 249.6 دقیقه و یا 4 ساعت و 15 دقیقه اکسیژن دارد.