شانت مغزی و انواع آن
بروزرسانی
1403/03/31
زمان مطالعه
6 دقیقه
شانت مغزی چیست؟
در بیماری شانت مغزی مایع مغزی- نخاعی که از عروق مغزی به داخل جمجمه و حفرات مغزی ترشح میشود، غیر از تامین ایمنی ، تغذیه ی مغز ، یا شستشوی سلول های مغزی، فشار داخل مغز و نخاع را نیز کنترل می‌کند، اما گاهی در اثر حوادثی مختلفی، مسیر تخلیه ی این مایع به خارج از مغز مسدود میشود و با افزایش ترشح مایع به داخل مغز، بیماری به نام “هیدروسفالی” به وجود می‌آید. در واقع” هیدروسفالی” در پزشکی به حالتی گفته می شود که مایع مغزی-نخاعی در درون بطن ها و حفرات جمجمه تجمع می کند و سبب تورم و بزرگ شدن غیر طبیعی مغز می شود. اگر هیدروسفالی به موقع درمان نگردد، ممکن است منجر به مرگ یا اختلالات تکاملی، فیزیکی و ذهنی شود ولی با درمان به موقع می توان از آسیب بافت مغز جلوگیری کرد. شایعترین درمان برای هیدروسفالی جراحی یک سیستم زهکشی است که شانت نامیده می شود که شامل یک لوله انعطاف پذیر با یک سوپاپ است که مایع مغزی- نخاعی را در مسیر مناسب نگه می دارد. یک انتهای لوله معمولا در یکی از بطن های مغز قرار دارد ؛ سپس لوله زیر پوست به بخش دیگری از بدن که در آن مایع مغزی نخاعی بیش از حد جذب می شود ،مانند شکم هدایت میشود. افرادی که دارای هیدروسفالی هستند معمولا برای بقیه زندگی خود نیاز به شانت دارند و نظارت منظم نیزلازم است.علائم بیماری
به عبارت دیگر، شانت یک وسیله متشکل از لوله همراه با دریچه است که به جهت جلوگیری از تجمع مایع مغزی و نخاعی؛ لازم است با عمل جراحی کار گذاشته شود تا جریان مایع مغزی نخاعی در جهت مناسب هدایت گردد و فشارآن کاهش یابد. در واقع شانت موجب می گردد تا مازاد مایع مغزی-نخاعی به جهت مناسب هدایت گردد. هر ساله تنها در آمریکا ، حدود 3000 نفر برای درمان از شانت استفاده می کنند. علائم این بیماری در سنین مختلف متفاوت است. عوارض طولانی مدت هیدروسفالی می تواند به طور گسترده ای متفاوت باشد و اغلب پیش بینی آن دشوار است. اگر هیدروسفالی تا زمان تولد پیشرفت داشته باشد، ممکن است منجر به اختلالات روانی، فیزیولوژیکی و فیزیکی شود. موارد کمتر شدید، زمانی که به درستی درمان می شوند، ممکن است عوارض جدی نداشته باشند. بزرگسالانی که کاهش حافظه و یا دیگر مهارت های تفکر را تجربه کرده اند، معمولا پس از درمان هیدروسفالی، بهبودی ضعیف و نشانه های مداوم دارند. در نوزادان كه هيدروسفالي عمدتا به دنبال انسدادهاي مادرزادي در مسير مايع مغزي نخاعي بروز مي‌كند، مهمترين علامت بزرگ شدن غير عادي سر است. گاهي نوزادان دچار استفراغ نيز مي‌شوند. در سنين بزرگتر بدليل آنكه استخوانهاي سر به يكديگر چسبيده‌اند، افزايش مايع مغزي نخاعي باعث افزايش فشار داخل جمجمه شده و بيمار دچار سردرد مي‌شود. استفراغ و اختلال بينايي نيز به دنبال افزايش فشار داخل جمجمه بروز مي‌كند. در بزرگسالان علائمی نظیر بی اختیاری در ادرار،اختلال در راه رفتن، و گیجی یا منگ بودن می باشد. در صورت عدم درمان به موقع بيمار به اغما رفته واحتمال مرگ وجود دارد.انواع مختلف شانت مغزی
شانت ها انواع مختلفی دارند. شانت بطنی-صفاقی، شانت مغزی -قلبی و شانت کمری-صفاقی.- همه شانت ها دارای 3 جز هستند:
- -لوله:در این زمان مایع اضافی مغزی نخاعی از ظریق یک سوراخ کوچک به بیرون از مغز رانده می شود.
شانت بطنی- صفاقی
این نوع شانت رایج ترین نوع شانت می باشد. ” هیدروسفالی” به تجمع آب درون مغز می گویند که ناشی ازتولید بیش از حد مایع مغزی نخاعی درون بطن ها و حفرات مغزی است. اگر هیدروسفالی درمان نگردد، ممکن است منجر به مرگ یا اختلالات تکاملی، فیزیکی و ذهنی شود ولی با درمان به موقع می توان از آسیب بافت مغز جلوگیری کرد. شانت یک وسیله متشکل از لوله همراه با دریچه است که به جهت جلوگیری از تجمع مایع مغزی و نخاعی؛ لازم است با عمل جراحی ،یک سر آن در مغز و سر دیگر آن در حفره ی قفسه ی سینه و یا حفره ی شکم کار گذاشته شود تا جریان مایع مغزی نخاعی در جهت مناسب هدایت گردد و فشارآن کاهش یابد.شانت مغزی- قلبی
شانت مغزی -قلبی به نسبت شانت بطنی-صفاقی کمتر رایج هستند و معمولا انتخاب دوم به حساب می ایند. در این روش مایع مغزی نخاعی از طریق ورید بی نام برای دستیابی به دهلیز راست( به عنوان نزدیکترین و کم عارضه ترین مسیر ممکن) استفاده می شود و سپس توسط ورید های خونی جذب می گردد.شانت کمری- صفاقی
این نوع شانت برای ایجاد ارتباط بین هیدروسفالیو فیستول های مایع مغزی-نخاعی یا ضایعات شبیه تومور استفاده می شود.عوارض شانت مغزی
هم مانند بسیاری از جراحی ها؛ جای گذاری شانت نیز خطرات خاص خودش را داراست. این خطرات شامل انسداد مکانیکی شانت، عفونت و هماتوم های زیر سخت شامه ای می باشد. این عوارض را می توان به دو دسته تقسیم کرد:- عوارض مکانیکی
- عوارض بیوژولیک