شانت مغزی و انواع آن

بروزرسانی 1403/03/31 زمان مطالعه 6 دقیقه

شانت مغزی چیست؟

در بیماری شانت مغزی مایع مغزی- نخاعی که از عروق مغزی به داخل جمجمه و حفرات مغزی ترشح می‌شود، غیر از تامین ایمنی ، تغذیه ی مغز ، یا شستشوی سلول های مغزی، فشار داخل مغز و نخاع را نیز کنترل می‌کند، اما گاهی در اثر حوادثی مختلفی، مسیر تخلیه ی این مایع به خارج از مغز مسدود می‌شود و با افزایش ترشح مایع به داخل مغز، بیماری به نام “هیدروسفالی” به وجود می‌آید. در واقع” هیدروسفالی” در پزشکی به حالتی گفته می شود که مایع مغزی-نخاعی در درون بطن ها و حفرات جمجمه تجمع می کند و سبب تورم و بزرگ شدن غیر طبیعی مغز می شود. اگر هیدروسفالی به موقع درمان نگردد، ممکن است منجر به مرگ یا اختلالات تکاملی، فیزیکی و ذهنی شود ولی با درمان به موقع می توان از آسیب بافت مغز جلوگیری کرد. شایعترین درمان برای هیدروسفالی جراحی یک سیستم زهکشی است که شانت نامیده می شود که شامل یک لوله  انعطاف پذیر با یک سوپاپ است که مایع مغزی- نخاعی را در مسیر مناسب نگه می دارد. یک انتهای لوله معمولا در یکی از بطن های مغز قرار دارد ؛ سپس لوله زیر پوست به بخش دیگری از بدن که در آن مایع مغزی نخاعی بیش از حد جذب می شود ،مانند شکم هدایت میشود. افرادی که دارای هیدروسفالی هستند معمولا برای بقیه زندگی خود نیاز به شانت دارند و نظارت منظم نیزلازم است.

علائم بیماری

به عبارت دیگر، شانت یک وسیله متشکل از لوله همراه با دریچه است که به جهت جلوگیری از تجمع مایع مغزی و نخاعی؛ لازم است با عمل جراحی کار گذاشته شود تا جریان مایع مغزی نخاعی در جهت مناسب هدایت گردد و فشارآن کاهش یابد. در واقع شانت موجب می گردد تا مازاد مایع مغزی-نخاعی به جهت مناسب هدایت گردد. هر ساله تنها در آمریکا ، حدود 3000 نفر برای درمان از شانت استفاده می کنند. علائم این بیماری در سنین مختلف متفاوت است. عوارض طولانی مدت هیدروسفالی می تواند به طور گسترده ای متفاوت باشد و اغلب پیش بینی آن دشوار است. اگر هیدروسفالی تا زمان تولد پیشرفت داشته باشد، ممکن است منجر به اختلالات روانی، فیزیولوژیکی و فیزیکی شود. موارد کمتر شدید، زمانی که به درستی درمان می شوند، ممکن است عوارض جدی نداشته باشند. بزرگسالانی که کاهش حافظه و یا دیگر مهارت های تفکر را تجربه کرده اند، معمولا پس از درمان هیدروسفالی، بهبودی ضعیف و نشانه های مداوم دارند. در نوزادان كه هيدروسفالي عمدتا به دنبال انسدادهاي مادرزادي در مسير مايع مغزي نخاعي بروز مي‌كند، مهمترين علامت بزرگ شدن غير عادي سر است. گاهي نوزادان دچار استفراغ نيز مي‌شوند. در سنين بزرگتر بدليل آنكه استخوانهاي سر به يكديگر چسبيده‌اند، افزايش مايع مغزي نخاعي باعث افزايش فشار داخل جمجمه شده و بيمار دچار سردرد مي‌شود. استفراغ و اختلال بينايي نيز به دنبال افزايش فشار داخل جمجمه بروز مي‌كند. در بزرگسالان علائمی نظیر بی اختیاری در ادرار،اختلال در راه رفتن، و گیجی یا منگ بودن می باشد. در صورت عدم درمان  به موقع بيمار به اغما رفته واحتمال مرگ وجود دارد.

انواع مختلف شانت مغزی

شانت ها انواع مختلفی دارند.  شانت بطنی-صفاقی، شانت مغزی -قلبی و شانت کمری-صفاقی.
  • همه شانت ها دارای 3 جز هستند:
  • -لوله:در این زمان مایع اضافی مغزی نخاعی از ظریق یک سوراخ کوچک به بیرون از مغز رانده می شود.
– شانت مکانیکال: به صورت یک سوپاپ یک طرفه (شانت مکانیکال) برای جمجمه استفاده می گردد و باعث تخلیه مایع مغزی-نخاعی از مغز و انتقال آن به زیر پوست(مثلا گوش) می گردد. -کاتتر خروجی: در موارد افزایش فشار داخل جمجمه و هیدروسفالی، گاهی به‌جای شانت مغزی، یک لوله، شانت با یک سوپاپ یک طرفه، (در بین دو مهره کمری توسط سوراخی در زیر عنکبوتیه کمری) و نهایتا توسط سیستم درناژ طبیعی بدن از بین‌می‌رود. همانطور که روش های جراحی، و انسان ها از هم متفاوت هستند؛ شانت ها نیز با هم تفاوت دارند. ممکن است یک شانت برای یک نفر ایده ال بنظر آید ولی برای دیگری نه. به همین دلیل است که برخی از سوپاپ ها قابل تنظیم می باشند، به این معنی که به جای داشتن یک سوپاپ  با فشار ثابت برای همه، میتوان دریچه ها را برای بیماران مختلف توسط پزشک تنظیم کرد.

شانت بطنی- صفاقی

این نوع شانت رایج ترین نوع شانت می باشد. ” هیدروسفالی” به تجمع آب درون مغز می گویند که ناشی ازتولید بیش از حد مایع مغزی نخاعی درون بطن ها و حفرات مغزی است. اگر هیدروسفالی درمان نگردد، ممکن است منجر به مرگ یا اختلالات تکاملی، فیزیکی و ذهنی شود ولی با درمان به موقع می توان از آسیب بافت مغز جلوگیری کرد. شانت یک وسیله متشکل از لوله همراه با دریچه است که به جهت جلوگیری از تجمع مایع مغزی و نخاعی؛ لازم است با عمل جراحی ،یک سر آن در مغز و سر دیگر آن در حفره ی قفسه ی سینه و یا حفره ی شکم کار گذاشته شود تا جریان مایع مغزی نخاعی در جهت مناسب هدایت گردد و فشارآن کاهش یابد.

شانت مغزی- قلبی

شانت مغزی -قلبی به نسبت شانت  بطنی-صفاقی کمتر رایج هستند و معمولا انتخاب دوم به حساب می ایند. در این روش مایع مغزی نخاعی از طریق ورید بی نام برای دستیابی به دهلیز راست( به عنوان نزدیکترین و کم عارضه ترین مسیر ممکن) استفاده می شود و سپس توسط ورید های خونی جذب می گردد.

شانت کمری- صفاقی

این نوع شانت برای ایجاد ارتباط بین هیدروسفالیو فیستول های مایع مغزی-نخاعی یا ضایعات شبیه تومور استفاده می شود.

عوارض شانت مغزی

هم مانند بسیاری از جراحی ها؛ جای گذاری شانت نیز خطرات خاص خودش را داراست. این خطرات شامل انسداد مکانیکی شانت، عفونت و هماتوم های زیر سخت شامه ای می باشد. این عوارض را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
  1. عوارض مکانیکی
  2. عوارض بیوژولیک

عوارض مکانیکی شامل:

اختلالاتی نظیر نشت، انسداد، جا به جایی یا انقباض در حالی که عوارض بیولوژیکی یک شانت عبارتند از: عفونت آبسه کیست کاذب هماتوم پریتونیت میزان این عوارض پس از قرار دادن شانت بالا می رود و نیمی از افرادی که این عمل را انجام داده اند؛ دچار این اختلالات می گردند. به طور کلی میتوان بیان نمود که در صورت اختلال در عملکرد شانت با عوارضی مکانیکی یا بیولوژیکی رو به رو می شویم. آمار های بدست آمده نشان می دهد که در 31% از بیماران انسداد رخ می دهد.

مراقبت

پرستاران باید هر یک از این عوارض را کنترل کنند. اگر هر یک از این عوارض رخ دهد،  باید سریعا با پزشک معالج در میان بگذارند. همچنین، حتی ممکن است 5 سال بعد از جای گذاری نشت ان عوارض پدید آید. بنابرین نباید به هیچ عنوان از چک آپ شدن توسط پزشک سر باز زد. خوانندگان گرامی می توانید نظرات خود را با کارشناسان تجهیزات پزشکی سدان در میان بگذارید. *** جهت بررسی قیمت و خرید انواع شانت مغزی و کمری با کارشناسان ما در تماس باشید

شانت مغزی چیست؟ در بیماری شانت مغزی مایع مغزی- نخاعی که از عروق مغزی به داخل جمجمه و حفرات مغزی ترشح می‌شود، غیر از تامین ایمنی ، تغذیه ی مغز ، یا شستشوی